Εγκυμοσύνη

Φυσιολογικός τοκετός

Ο τοκετός είναι μια φυσιολογική διαδικασία, μία στιγμή αλησμόνητη στη ζωή της γυναίκας, μία ζωντανή αλλαγή για το ζευγάρι… Την εμπειρία του τοκετού, τη βιώνει διαφορετικά η κάθε γυναίκα, αλλά και η ίδια γυναίκα σε κάθε μία από τις γέννες της. Η εξέλιξη των γεγονότων ενός τοκετού είναι απρόβλεπτη. Εντούτοις η γυναίκα μπορεί να προετοιμαστεί με το να γνωρίζει την τυπική «εικόνα» του τοκετού.

Ο τοκετός είναι μια φυσιολογική διαδικασία, μία στιγμή αλησμόνητη στη ζωή της γυναίκας, μία ζωντανή αλλαγή για το ζευγάρι…

Την εμπειρία του τοκετού, τη βιώνει διαφορετικά η κάθε γυναίκα, αλλά και η ίδια γυναίκα σε κάθε μία από τις γέννες της.

Σε πολλές περιπτώσεις ο τοκετός είναι μία διαδικασία λίγων ωρών, ενώ σε άλλες, μπορεί να δοκιμάζονται οι φυσικές και ψυχικές αντοχές της επιτόκου.

Η εξέλιξη των γεγονότων ενός τοκετού είναι απρόβλεπτη, ακόμα και για την πολυτόκο. Εντούτοις η γυναίκα μπορεί να προετοιμαστεί με το να γνωρίζει την τυπική «εικόνα» του τοκετού.

Ποια είναι τα «σημάδια» της έναρξης του τοκετού;

Από τη στιγμή που μία επίτοκος εισέρχεται στο μήνα της, κάθε μέρα είναι υποψήφια για την έναρξη του αυτόματου τοκετού.

Μολονότι δε γνωρίζουμε ακριβώς τους μηχανισμούς με τους οποίους το σώμα της γυναίκας «εκκινεί» τον τοκετό, υπάρχουν τρεις πιθανές εκδηλώσεις, τις οποίες όταν αναγνωρίσει η επίτοκος θα πρέπει να ξεκινήσει για το μαιευτήριο. Αυτές είναι οι εξής:

1. Αίμα από τον κόλπο. Καλείται και «σημάδι της επιτόκου» και χαρακτηρίζεται από μικρή ποσότητα φρέσκου κόκκινου αίματος από τον κόλπο.Αυτό μπορεί να συμβεί έως και αρκετά 24ωρα πριν την έναρξη του τοκετού.
2. Το «σπάσιμο των νερών» ή αλλιώς η ρήξη των υμένων της κύησης, η οποία εκδηλώνεται με ακούσια αποβολή υγρών από τον κόλπο. Η επίτοκος είναι δυνατό να αισθανθεί τη ρήξη των υμένων όπως ακριβώς είναι και η ακούσια αποβολή των ούρων, η οποία επίσης συμβαίνει συχνά στις τελειόμηνες. Εντούτοις, προκειμένου η απώλεια ούρων να διαφοροποιηθεί, η επίτοκος μπορεί να πάει να ουρήσει και να φορέσει στεγνά ρούχα και εσώρουχα. Αν αισθανθεί εκ νέου υγρασία στα γεννητικά όργανα, τότε αυτή σίγουρα προέρχεται από τον κόλπο και όχι από την ουροδόχο κύστη.
3. Έναρξη των συστολών (ωδίνων) της μήτρας, τις οποίες η γυναίκα αισθάνεται στη κοιλιά της, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να τις ψηλαφήσει με τα χέρια της στον πυθμένα της μήτρας, κάτω από το στέρνο. Η συχνότητα των συστολών είναι ο παράγοντας που δείχνει την έναρξη του τοκετού και όχι η διάρκεια η οποία είναι πάντοτε σύντομη. Αν οι συστολές είναι τακτικές, τότε θα πρέπει να χρονομετρούνται, και εφόσον συμβαίνουν σε διαστήματα μικρότερα των 30 λεπτών, η επίτοκος θα πρέπει να οδηγηθεί στην αίθουσα τοκετού.

Σημαντικό είναι πως αν αντιληφθεί κάποιο από τα παραπάνω σημάδια η επίτοκος, δεν χρειάζεται πανικός. Αντίθετα, με ηρεμία πρέπει να ενημερωθεί ο ιατρός και να ξεκινήσει η διαδικασία της μεταφοράς της επιτόκου προς το μαιευτήριο.

Τι θα γίνει μόλις φτάσω στο μαιευτήριο;

Η επίτοκος πάντοτε οδηγείται στην «παραλαβή», του μαιευτηρίου.

Εκεί, ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό, ελέγχει τη κατάσταση του εμβρύου με την ακρόαση των παλμών και προετοιμάζει τη γυναίκα για την αίθουσα τοκετού.

Στις διαδικασίες περιλαμβάνεται η λήψη καλού ιστορικού, η κολπική εξέταση για την αξιολόγηση της διαστολής, η λήψη εργαστηριακών εξετάσεων αίματος και ο καθαρισμός της γεννητικής περιοχής και του εντέρου.

Έπειτα η γυναίκα οδηγείται στην αίθουσα τοκετού, όπου τοποθετείται αναπαυτικά σε ειδική κλίνη, ενώ παράλληλα είναι δυνατή η ακρόαση των παλμών του εμβρύου με καρδιοτοκογράφο.

Τι θα μου συμβεί στην αίθουσα τοκετού;

Ο φυσιολογικός τοκετός έχει τρία στάδια.
1. Το πρώτο στάδιο που περιλαμβάνει τον αρχόμενο τοκετό και τη φάση των ωδίνων μέχρι τη τελεία διαστολή του τραχήλου
2. Το δεύτερο στάδιο που ξεκινάει με τη τελεία διαστολή του τραχήλου και την εξώθηση της επιτόκου, μέχρι τη γέννηση του νεογνού
3. Το τρίτο στάδιο της υστεροτοκίας, δηλαδή της εξόδου του πλακούντα (ύστερο) και της σύσπασης της μήτρας.

Κάθε στάδιο είναι απαραίτητο να ολοκληρωθεί με επιτυχία, προκειμένου να μεταβούμε στο επόμενο. Η ομαλή εξέλιξη και των τριών σταδίων είναι που καθορίζει έναν επιτυχημένο φυσιολογικό τοκετό.

Τι συμβαίνει στο πρώτο στάδιο του τοκετού;

Στο στάδιο αυτό, η επίτοκος αρχικά είναι ξεκούραστη, και οι ωδίνες της μήτρας, ασθενείς σε ένταση και αραιές σε συχνότητα. Αργότερα, οι συστολές της μήτρας γίνονται ολοένα ισχυρότερες αλλά και συχνότερες, έως κάθε 3-4 λεπτά η μία με την επόμενη (ενεργή φάση).

Οι ωδίνες οδηγούν προοδευτικά στη διαστολή και την εξάλειψη του τραχήλου, ενώ ο χρόνος της ηρεμίας (ή παύλας) μεταξύ τους, δίνει τη δυνατότητα στην επίτοκο να ξεκουραστεί και να οξυγονώσει το μωρό της. Οι ωδίνες είναι απολύτως απαραίτητες για τη διαστολή του τραχήλου. Δίχως τις ωδίνες δεν είναι δυνατή η εξέλιξη του τοκετού.

Το πρώτο στάδιο έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια. Η διάρκεια ποικίλει σημαντικά, από γυναίκα σε γυναίκα, αλλά και μεταξύ των τοκετών της ίδιας γυναίκας. Εκτός από τη παρουσία των ωδίνων, μια σειρά από παράγοντες επηρεάζουν τη χρονική διάρκεια αυτού του σταδίου.

Στους παράγοντες περιλαμβάνονται το βάρος και η ηλικία της επιτόκου, η πολυτοκία, το σχήμα της λεκάνης, η σύσταση και το πάχος του τραχήλου, η θέση και το βάρος του εμβρύου, η θέση της κεφαλής του εμβρύου, το μήκος του ομφαλίου λώρου, η χρήση επισκληριδίου αναλγησίας και άλλοι.

Τι συμβαίνει στο δεύτερο στάδιο του τοκετού;

Το δεύτερο στάδιο του τοκετού είναι το στάδιο της εξώθησης. Αυτό αρχίζει με την τελεία (=πλήρη) διαστολή του τραχήλου και ολοκληρώνεται με τη γέννηση του μωρού.

Η επίτοκος προτρέπεται να σπρώξει με δύναμη προς τα κάτω, κρατώντας την αναπνοή της. Η διαδικασία αυτή μπορεί να γίνει σε διάφορες στάσεις της εγκύου, εντούτοις για την αποφυγή τραυματισμών προτιμάται η ύπτια θέση στο κρεβάτι. Οι διαδοχικές προσπάθειες της επιτόκου, μαζί με τις συστολές της μήτρας, συνεργικά λειτουργούν ως δύναμη που προωθεί το έμβρυο μέσα από το κολπικό κανάλι.

Αρχικά γεννιέται η κεφαλή του εμβρύου, η οποία συλλαμβάνεται και υποστηρίζεται απαλά, έπειτα γεννιούνται οι ώμοι και το υπόλοιπο σώμα. Ο ομφάλιος λώρος απολινώνεται και τέμνεται και στο νεογνό παρέχεται οξυγόνο για να βοηθηθεί η έναρξη της αναπνοής. Ταυτόχρονα το νεογνό στεγνώνεται με καθαρές πετσέτες και ζεσταίνεται σεειδική θερμοκοιτίδα.

Μόλις σταθεροποιηθεί, το νεογνό παραδίδεται στη ζεστή αγκαλιά της μητέρας του.

Τι συμβαίνει στο τρίτο στάδιο του τοκετού;

Το τρίτο στάδιο ξεκινάει αμέσως μετά τη γέννηση του παιδιού. Σε αυτό, πραγματοποιείται η έξοδος του πλακούντα, του οργάνου που έτρεφε το μωρό τους προηγούμενους μήνες.

Έπειτα, και εφόσον η μητέρα έχει πλέον χαλαρώσει από τις ωδίνες του τοκετού, ο κόλπος και ο τράχηλος ελέγχονται για τραυματισμούς, ενώ παράλληλα βοηθιέται η σύσπαση της μήτρας για να σταματήσει η απώλεια του αίματος.

Με την ολοκλήρωση του τρίτου σταδίου, η μητέρα αφήνεται να ησυχάσει και να ξεκουραστεί στην ανάνηψη, όπου παρακολουθείται από ειδικό προσωπικό για τουλάχιστο 90 λεπτά.

Πρέπει να κάνω επισκληρίδιο αναλγησία;

Η εφαρμογή της επισκληριδίουαναλγησίας είναι προαιρετική στο φυσιολογικό τοκετό.

Είναι μία από τις σύγχρονες παροχές της επιστήμης προς τη μέλλουσα μητέρα και έχει σχεδόν αντικαταστήσει όλες τις παλαιότερες μεθόδους για «ανώδυνο» τοκετό. Εφαρμόζεται ως ρουτίνα σε όλα τα ιδιωτικά μαιευτήρια, συνήθως από πολύ πεπειραμένο αναισθησιολόγο, μέσα σε μόλις λίγα λεπτά και με απόλυτη ασφάλεια. Η ανακούφιση από τις ωδίνες του τοκετού είναι σχεδόν άμεση.

Μολονότι η εφαρμογή της επισκληριδίου κατά μέσο όρο επιβραδύνει την εξέλιξη ενός τοκετού κατά 1-2 ώρες, είναι πολύ δημοφιλής, κυρίως διότι είναι ασφαλής για το έμβρυο ενώ παράλληλα ανακουφίζει την επίτοκο και τη βοηθά να συνεργαστεί στις επόμενες φάσεις της γέννας, επιτρέποντας μία ήρεμη εξέλιξη στον τοκετό. Προκειμένου να μη καθυστερήσει σημαντικά τον τοκετό, η επισκληρίδιος εφαρμόζεται όταν έχει ήδη ξεκινήσει η ενεργή φάση του πρώτου σταδίου, όταν δηλαδή οι ωδίνες είναι αρκετά ισχυρές και έχει ξεκινήσει η διαστολή του τραχήλου.

Πρέπει να σημειωθεί πως όταν δεν εφαρμόζεται η επισκληρίδιος, πάλι χορηγούνται στην επίτοκο ενδοφλεβίως, παυσίπονα που περιλαμβάνουν κοινά αναλγητικά αλλά και ισχυρά όπως τα οπιοειδή, τα οποία όμως χορηγούνται σε ελάχιστες δόσεις προκειμένου να αποφευχθεί η τοξικότητα στο έμβρυο, αφού τα περισσότερα περνούν σε αυτό μέσω του πλακούντα. Η τοξικότητα εφόσον γίνει αντιληπτή μπορεί να αναταχθεί με αντίδοτα.

Πώς θα είμαι μετά τον τοκετό;

Στον φυσιολογικό τοκετό, η ανακούφιση από τους πόνους είναι άμεση μετά τη γέννηση του παιδιού. Η γυναίκα συνήθως είναι απλά εξαντλημένη, οπότε συνήθως κατά την παραμονή της στην ανάνηψη απλά θέλει να αναπαυθεί.

Μέσα σε λίγες ώρες μπορεί να πιει υγρά και να σιτιστεί κανονικά από το στόμα, ενώ γρήγορα κινητοποιείται από το κρεβάτι. Ο πόνος από τη μητροσύσπαση στη κοιλιά δε ξεπερνά αυτόν της εμμηνορρυσίας, οπότε ελέγχεται με κοινά παυσίπονα.
Αν η γυναίκα αισθάνεται πόνο ή μούδιασμα στα γεννητικά όργανα, μπορεί να οφείλεται στο τοπικό οίδημα ή στα ράμματα της επισιοτομής. Η ενόχληση σπάνια διαρκεί πάνω από ένα 24ωρό, έπειτα από το οποίο η γυναίκα αισθάνεται περισσότερο κάποιο «τράβηγμα»παρά πόνο στη περιοχή.

Η μητέρα μπορεί να αρχίζει το θηλασμό από πολύ νωρίς, ακόμα και μέσα στην αίθουσα τοκετού. Εντούτοις η παραγωγή του μητρικού γάλακτος ενεργοποιείται πλήρως μέσα σε 2-3 ημέρες.
Συνοπτικά, η γυναίκα μετά τον φυσιολογικό τοκετό δεν είναι ασθενής. Μέσα σε λίγες ώρες ανακτά τις δυνάμεις και τη διάθεση της για φαγητό και φυσικά ανυπομονεί να έχει κοντά της το μωρό της…

Φάρμακα στην κύηση

Είναι γνωστό ότι η χρήση φαρμάκων θα πρέπει να αποφεύγεται κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς το έμβρυο αναπόφευκτα θα πάρει κάποια μικρή ποσότητα από αυτά, ενώ η επίδρασή τους στην ανάπτυξή του είναι πολλές φορές άγνωστη.

Αρκετά από τα σκευάσματα που κυκλοφορούν, ακόμα και αυτά που χρησιμοποιούνται σχετικά συχνά, όπως κοινά αντιβιοτικά, έχουν ενοχοποιηθεί για αρνητικές επιδράσεις στο κύημα, ακόμα και τερατογενέσεις. Επίσης για πολλά φάρμακα η ασφάλεια τους κατά τη διάρκεια της κύησης έχει δειχθεί μονάχα μέσα από μελέτες σε πειραματόζωα ενώ για άλλα οι επιδράσεις στο αναπτυσσόμενο έμβρυο είναι άγνωστες.

Πότε πρέπει να προσέχω πιο πολύ;

Για την επίτοκο, καλό θα είναι να αποφεύγει να έρθει σε επαφή με φάρμακα, αλλά και χημικές ουσίες, χρώματα, καλλυντικά ακόμα και βαφές μαλλιών, ειδικά στο Α’ τρίμηνο της κύησης. Η περίοδος του πρώτου τριμήνου και συγκεκριμένα οι εβδομάδες 4η - 12η, είναι η φάση της «οργανογένεσης» του εμβρύου και αποτελούν την πλέον ευαίσθητη περίοδο της ανάπτυξης του. Κατά το Β’ και Γ’ τρίμηνο της κύησης, ο κίνδυνος της τερατογένεσης είναι μικρότερος, εντούτοις πολλά φάρμακα και χημικά μπορούν ακόμα να βλάψουν το κύημα.

Σε κάθε περίπτωση, η επίτοκος η οποία λαμβάνει μία ιατρική συνταγή από γιατρό οποιασδήποτε ειδικότητας, θα πρέπει να του γνωστοποιεί την εγκυμοσύνη, ώστε να επιλέγονται φάρμακα επιτρεπτά στην κύηση. Για την επιλογή του κατάλληλου φαρμάκου η επίτοκος μπορεί να απευθύνεται στον θεράποντα μαιευτήρα της, είτε στο Εθνικό Κέντρο Τερατογενέσεων (ίδιο με το Κέντρο Δηλητηριάσεων).

Πήρα φάρμακα πριν καταλάβω ότι είμαι έγκυος, είναι επικίνδυνο;

Πολλές γυναίκες ανησυχούν για τη λήψη φαρμάκων στην αρχή της εγκυμοσύνης, όταν η γυναίκα δεν έχει ακόμα καθυστέρηση ή δεν έχει κάνει το τεστ κύησης. Σε αυτή τη φάση, ευτυχώς τα περισσότερα φάρμακα είναι ασφαλή και σχεδόν ποτέ δεν προβαίνουμε σε διακοπή της κύησης λόγω μιας πιθανής επίδρασης φαρμάκων στο κύημα.

Τι γίνεται όταν πρέπει να πάρω φάρμακο που βλάπτει τη κύηση;

Στις περιπτώσεις όπου όλα τα διαθέσιμα φάρμακα για μία συγκεκριμένη πάθηση (π.χ. η επιληψία) είναι επικίνδυνα για την εγκυμοσύνη, επιλέγεται αυτό με τις λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες, είτε ελαττώνεται η δόση χορήγησης του, και φυσικά η επίτοκος ενημερώνεται για τον κίνδυνο αυτής της θεραπείας.

Ποια φάρμακα είναι ασφαλή για την εγκυμοσύνη;

Συνοπτικά για τις κατηγορίες των φαρμάκων ισχύουν τα εξής:

• Βιταμίνες. Οι περισσότερες βιταμίνες είναι απόλυτα ασφαλείς κατά την κύηση όταν λαμβάνονται στις ενδεικνυόμενες δόσεις.
• Αντιβιοτικά: Οι περισσότερες πενικιλλίνες και οι κεφαλοσπορίνες είναι ασφαλείς. Άλλες κατηγορίες αντιβιοτικών όπως τετρακυκλίνες, αμινογλυκοσίδες, κινολόνες θα πρέπει να αποφεύγονται σε όλα τα τρίμηνα.
• Παυσίπονα: Τα αντιφλεγμονώδη (NSAIDs) θα πρέπει να αποφεύγονται. Η παρακεταμόλη και τα περισσότερα σπασμολυτικά είναι ασφαλή.
• Φάρμακα για το στομάχι: Τα αντιόξινα είναι ασφαλή. Τα αντισταμινικά γενικότερα αποφεύγονται στην κύηση ενώ για τους αναστολείς των πρωτονίων (PPIs) οι επιδράσεις στο κύημα δεν είναι τεκμηριωμένες.
• Η κορτιζόνη επιτρέπεται στην κύηση σε χαμηλές δόσεις και κάτω από αυστηρή παρακολούθηση. Επίσης τα περισσότερα φάρμακα κατά του άσθματος και των αλλεργιών είναι ασφαλή.
• Αντιεπιληπτικά, αντικαταθλιπτικά και κοινά ηρεμιστικά όπως οι βενζοδιαζεπίνες αντενδείκνυνται απόλυτα στην κύηση. Η χρήση τους επιτρέπεται μόνο κάτω από ορισμένες περιπτώσεις, ενώ ο κίνδυνος για το έμβρυο πρέπει να λαμβάνεται υπόψη.

Συνοπτικά, η ίδια η γυναίκα και μέλλουσα μητέρα θα πρέπει να προσέχει τον εαυτό της κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, να αποφεύγει τους πιθανούς κινδύνους, να παίρνει μέτρα κατά των λοιμώξεων, και φυσικά να ζητάει την ιατρική συμβουλή όταν απαιτείται.

Διατροφή στην εγκυμοσύνη

Η εγκυμοσύνη είναι μια σημαντική αλλά και κρίσιμη περίοδος για τη ζωή μιας γυναίκας. Πρέπει να προσέχει το βάρος της και τη διατροφή της για να εξασφαλίσει αφενός μια ομαλή έκβαση στην κύηση, αφετέρου την υγεία του βρέφους που μεγαλώνει μέσα της.

Όταν το βάρος της γυναίκας τη στιγμή που ξεκινάει η εγκυμοσύνη είναι φυσιολογικό, δεν υπάρχουν ιδιαίτεροι κίνδυνοι και η γυναίκα μπορεί να πάρει 9-13 κιλά. Όταν όμως ξεκινάει η εγκυμοσύνη με αυξημένο βάρος τότε το ενδεχόμενο σοβαρών επιπλοκών είναι υπαρκτό και η γυναίκα θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτική με τα κιλά που θα πάρει κατά την εγκυμοσύνη, ενώ όταν αρχίζει την εγκυμοσύνη με μικρότερο βάρος από το φυσιολογικό της,τότε το βρέφος της κινδυνεύει να γεννηθεί με χαμηλό βάρος και να παρουσιάσει επιπλοκές κατά την ανάπτυξή του.

Μία χαμηλή αύξηση βάρους σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καθυστέρησης ενδομητρίου ανάπτυξης και αυξημένη περιγεννητική θνησιμότητα, ενώ η μεγάλη αύξηση βάρους σχετίζεται με μεγάλο βάρος γεννήσεως του νεογνού, μπορεί να υποκρύπτει σακχαρώδη διαβήτη αυτού, ενώ ευθύνεται επίσης και για παράταση του τοκετού, δυστοκίες, καισαρικές τομές, τραυματισμούς και στους δύο και περιγεννητική ασφυξία.

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερη προσοχή δίνεται στη δίαιτα κατά την κύηση, τόσο από τις εγκύους όσο και από τους επιστήμονες που τις παρακολουθούν. Το διαιτολόγιο θα πρέπει να καλύπτει ακέραια τις ανάγκες της γυναίκας που βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση αλλά επίσης να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του εμβρύου τόσο για την ανάπτυξη όσο και για τις μεταβολικές του διεργασίες. Μέσα από μια ισορροπημένη και κατάλληλα σχεδιασμένη διατροφή η γυναίκα μπορεί να περιορίσει και να προλάβει επιπλοκές και δυσάρεστα συμπτώματα.

Η ανεξέλεγκτη αύξηση του σωματικού βάρους μπορεί να οδηγήσει, με μεγαλύτερες πιθανότητες, στην εμφάνιση δύο καταστάσεων που συνδέονται άμεσα με το βάρος, και είναι ο διαβήτης κύησης και η υπέρταση (προεκλαμψία).Γίνεται επομένως σαφές ότι η διατροφή της εγκύου είναι πολύ σημαντική για τη φυσιολογική έκβαση της κύησης, αλλά και την καλύτερη υγεία τόσο της μητέρας όσο και του βρέφους.

Η διατροφή της εγκύου πρέπει να είναι πλούσια σε μεταλλικά ιχνοστοιχεία, βιταμίνες, ασβέστιο, φυτικές ίνες, πρωτεΐνες και λεύκωμα. Σε αντίθεση πρέπει να περιοριστούν τροφές πλούσιες σε λιπαρά, σε ζάχαρη, σε αλάτι και τα οινοπνευματώδη. Σκοπός είναι η έγκυος να πάρει ως τον τοκετό μέχρι 13 κιλά.

Η έγκυος είναι καλό να κάνει μικρά και συχνά γεύματα αποφεύγοντας πολύωρες νηστείες.Πρέπει να τρώει τουλάχιστον πέντε φορές την ημέρα (τρία γεύματα ένα δεκατιανό και ένα απογευματινό) και να τρώει αργά ώστε να αποφεύγει την κατάποση αέρα που δημιουργεί αίσθηση φουσκώματος.

Για πολλά χρόνια υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη, ότι η έγκυος τρώει για 2 άτομα και είναι συνηθισμένο οι οικείοι της να της φέρνουν συνεχώς γλυκά και διάφορα σνακ, προκειμένου να τη βοηθήσουν.
Το κλειδί στη σωστή διατροφή της εγκύου είναι η πρόσληψη ποιοτικής τροφής. Η επιπλέον ποσότητα τροφής που χρειάζεται η έγκυος αντιστοιχεί σε 200 με 300 θερμίδες ημερησίως και όχι παραπάνω.Αυτές θα πρέπει να προέρχονται κυρίως από τροφές γεμάτες θρεπτικά στοιχεία και όχι από γλυκά έτσι ώστε να ακολουθείται μια ισορροπημένη και πλήρης διατροφή.

Τι πρέπει να περιέχει η διατροφή

1. Πρωτεΐνες καλής ποιότητας: κρέας, κοτόπουλο, ψάρια, γαλακτοκομικά και τέλος το ασπράδι του αβγού
2. Υδατάνθρακες καλής ποιότητας (κυρίως πολυσακχαρίτες): ρύζι, πατάτα, δημητριακά, ψωμί και όσπρια
3. Λιπίδια μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα (ηλιέλαιο, σπορέλαιο, λίπος ψαριού με Ω3 και Ω6)
4. Ασβέστιο και βιταμίνη D: γάλα, γιαούρτι, τυριά, μαργαρίνη, ψάρια, δημητριακά
5. Σίδηρο και φυλλικό οξύ: κόκκινο κρέας, όσπρια, φρούτα, πράσινα λαχανικά,δημητριακά
6. Διάφορες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία: εσπεριδοειδή, πράσινα και κίτρινα λαχανικά

Τι επιτρέπεται

1. Ψάρια, καλαμάρια, σουπιές και γενικά φρέσκα θαλασσινά, ελαφρά μαγειρεμένα

1. Λαχανικά. Εάν πρόκειται να φαγωθούν ωμά, να πλένονται σχολαστικά
2. Όσπρια, χόρτα, φρούτα. Να αποφεύγονται τα σύκα και τα σταφύλια
3. Μελιτζάνες, αγκινάρες, φρέσκα φασολάκια, μπάμιες
4. Γάλα και τα παράγωγά του (βούτυρο, τυρί, κρέμα κλπ)
5. Μοσχάρι άπαχο. Απαγορεύεται το κυνήγι, με μέτρο το χοιρινό, το αρνάκι, και το κατσίκι

Τι απαγορεύεται

1. Γλυκά κάθε είδους. Ο υπ' αριθμόν ένας εχθρός της εγκύου είναι η ζάχαρη και το αλάτι.

1. Παστά
2. Ψωμί, ζυμαρικά, πατάτες με μέτρο
3. Αλλαντικά
4. Ξηροί καρποί
5. Αλκοόλ και κάθε ποτό που περιέχει οινόπνευμα
6. Coca-cola, pepsi-cola και παγωτά
7. Τσιγάρο

Πώς να παρασκευάζετε σωστά το φαγητό σας

• Πλένετε πάντα τα χέρια σας και τις επιφάνειες μαγειρέματος
• Πλένετε πάντα τα λαχανικά και τα φρούτα και κρατήστε τα μακριά από το ωμό κρέας και το ψάρι
• Μαγειρεύετε το φαγητό σας πολύ καλά
• Φυλάξτε το υπόλοιπο του φαγητού στο ψυγείο και ζεστάνετέ το καλά πριν το ξαναφάτε
• Μην τρώτε τα λίπη και τα υγρά του μαγειρέματος από τα ψάρια
• Το κρέας πρέπει να είναι πάνα καλοψημένο και να μην είναι ροζ, αλλά κόκκινο όταν έχει ψηθεί
• Όταν κόβετε ωμό κρέας να πλένετε πάντα το μαχαίρι πριν κόψετε οτιδήποτε άλλο με αυτό

Γενικές οδηγίες διατροφής

• Να τρώτε ποικιλία φαγητών:Προτιμήστε υδατάνθρακες ολικής αλέσεως καθότι αποτελούν μια καλή πηγή ινών.
• Να τρώτε 3-4 γεύματα λαχανικών και φρούτων την ημέρα τα οποία θα πλένετε σχολαστικά.
• Να τρώτε 2 φορές την εβδομάδα φρέσκα ψάρια.
• Να τρώτε 3 φορές την εβδομάδα άπαχο κόκκινο κρέας (πχ μοσχάρι) ή κοτόπουλο.

• Να τρώτε 2-3 φορές την εβδομάδα όσπρια.
• Αποφύγετε τα τηγανητά.
• Μην τρώτε ωμά ή ημι-μαγειρεμένα κρέατα, διότι μπορεί να κολλήσετε τοξόπλασμα.
• Μην τρώτε ωμό κρέας κοτόπουλου ούτε ωμά αβγά γιατί μπορεί να μολυνθείτε από το μικρόβιο της σαλμονέλλας.
• Αποφύγετε τα γλυκά και γενικώς τη ζάχαρη. Αν θέλετε κάτι γλυκό να καταναλώνετε φρούτα ή μέλι αλλά πάντα με μέτρο.
• Αποφύγετε τα αναψυκτικά διότι περιέχουν ζάχαρη και άγνωστα χημικά.
• Αποφύγετε τα γαλακτοκομικά άγνωστης προέλευσης, το μη παστεριωμένο γάλα και τα τυριά όπως το Roquefort, το brie και το camembert, διότι μπορεί να νοσήσετε από λιστερίωση.
• Μην καταναλώνετε sushi και γενικά ωμά ψάρια.
• Πίνετε 1,5 με 2 λίτρα νερό την ημέρα
• Αποφύγετε το αλκοόλ και αρκεστείτε σε ένα με δυο ποτηράκια κρασί εβδομαδιαίως.
• Παίρνετε βιταμίνες καθημερινά (την προκαθορισμένη για τη διάρκεια της εγκυμοσύνης καθώς και όποιες άλλες έχουν συνταγογραφηθεί από τον ιατρό σας) καθώς και τα απαραίτητα μεταλλικά στοιχεία. Σημειώστε ότι η βιταμίνη που θα παίρνετε κατά την εγκυμοσύνη πρέπει να περιέχει τουλάχιστον 400 μικρογραμμάρια φολικού οξέος.
• Επιλέξτε τουλάχιστον μία καλή πηγή φολικού οξέος. Φαγητά τα οποία είναι πλούσια σε φολικό οξύ, περιλαμβάνουν πράσινα φυλλώδη λαχανικά, φρούτα (χυμός πορτοκαλιών, φράουλες) και ενισχυμένα δημητριακά.

• Πίνετε ή τρώτε 4 «μερίδες» γαλακτοκομικών προϊόντων ή φαγητών πλούσιων σε ασβέστιο. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι 840 mg ανά ημέρα. Μερικές γυναίκες ενδέχεται να χρειάζονται μέχρι και 1000 mg/ημέρα. Τα γαλακτοκομικά, όπως το γάλα, το σκληρό τυρί και το γιαούρτι, και το γάλα σόγιας εμπλουτισμένο με ασβέστιο είναι άριστες πηγές ασβεστίου.
• Τρώτε τουλάχιστον 3 «μερίδες» φαγητών πλούσιων σε σίδηρο. Πρέπει να λαμβάνετε 22-27 mgs σιδήρου από τη διατροφή σας καθημερινά. Καλές πηγές αποτελούν το άπαχο κρέας, τα πουλερικά, τα αυγά και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά.
• Επιλέξτε μια καλή πηγή βιταμίνης Α την οποία θα λαμβάνετε μέρα παρά μέρα. Τα φαγητά τα οποία είναι πλούσια σε βιταμίνη Α συνήθως έχουν ένα κίτρινο ή πορτοκαλί χρώμα. Περιλαμβάνονται σε αυτά τα καρότα, οι γλυκοπατάτες, τα βερίκοκα και το πεπόνι.
• Το ωμέγα-3 είναι σημαντικό για την ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος, την ανάπτυξη του εγκεφάλου και του οφθαλμού του μωρού σας πριν και μετά την γέννησή του. Στις τροφές που είναι πλούσιες σε ωμέγα-3 συμπεριλαμβάνονται τα λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός, οι πέστροφες, οι ρέγκες, οι αντσούγιες και οι σαρδέλες. Το ωμέγα-3 βρίσκεται επίσης στα κοτόπουλα, τα αυγά, τον κονσερβοποιημένο τόνο και το λινέλαιο.
• Αποφύγετε το αλκοόλ. Το αλκοόλ έχει συνδεθεί μεπρόωρο τοκετό και χαμηλό βάρος στα νεογέννητα μωρά καθώς και με την εμφάνιση του “εμβρυϊκού αλκοολικού συνδρόμου” (Ε.Α.Σ).
• Αποφύγετε το κάπνισμα. Το κάπνισμα είναι επικίνδυνο για το μωρό σας. Αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού, χαμηλού βάρους κατά τον τοκετό, αναπνευστικών προβλημάτων και Συνδρόμου Αιφνιδίου Θανάτου Βρεφών (SIDS).
• Περιορίστε την καφείνη σε 300 mg την ημέρα.
• Μπορείτε να χρησιμοποιείτε γλυκαντικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης όπως την ασπαρτάμη, καλό θα είναι όμως να αποφύγετε την σακχαρίνη καθότι μπορεί να παραμείνει στους εμβρυικούς ιστούς.
• Τρώτε αλατισμένα φαγητά με μέτρο. Το αλάτι προκαλεί κατακράτηση υγρών στο σώμα και έτσι μπορεί να ανέβει η πίεση σας.
• Μην κάνετε δίαιτα!!! Ακόμα και εάν είστε υπέρβαρη, η εγκυμοσύνη δεν ενδείκνυται σα διάστημα για να χάσετε κιλά καθότι μπορεί να στερηθείτε εσείς και το μωρό σας απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία.

Προσοχή !

• Η λιστέρια είναι ένα είδος βακτηριδίου που βρίσκεται σε μερικά τρόφιμα και προκαλεί μια σοβαρή λοίμωξη που ονομάζεται λιστερίωση. Μπορεί να πάρει μέχρι και έξι εβδομάδες για να εμφανιστούν τα συμπτώματα και εάν μεταδοθεί στο αγέννητο μωρό σας μπορεί να οδηγήσει σε αποβολή, μόλυνση του νεογνού σας και θνησιγένεια. Η λιστέρια καταστρέφεται με το κανονικό μαγείρεμα, αλλά μπορεί να αναπτυχθεί στα ψυγμένα τρόφιμα. Ιδανικά, να τρώτε μόνο φρεσκομαγειρεμένα τρόφιμα και καλά πλυμένα φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Μπορείτε να φάτε το φαγητό που έχει περισσέψει αρκεί να το βάλετε γρήγορα στο ψυγείο και να μην το κρατήσετε πάνω από μια μέρα. Είναι σημαντικό να μη φάτε κάποιο φαγητό αν έχετε οποιαδήποτε αμφιβολία για την υγιεινή προετοιμασία ή διατήρησή του. Αυτά τα κυρίως ψυγμένα, έτοιμα για κατανάλωση τρόφιμα, που πρέπει να αποφεύγετε τελείως είναι τα:
1. μαλακά τυριά όπως brie, camembert και ricotta - είναι ασφαλή αν είναι ζεστά και μαγειρεμένα
2. έτοιμα φαγητά και ψυγμένα κομματάκια κοτόπουλου - όπως αυτά στα σάντουιτς με κοτόπουλο
3. κρύα κρέατα και πατέ
4. έτοιμες σαλάτες
5. ωμά θαλασσινά όπως στρείδια (oysters), ωμό ψάρι σασίμι, καπνιστός σολομός ή καπνιστά

• Ο υδράργυρος στα ψάρια μπορεί να είναι επιβλαβής. Τα ψάρια είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και μέταλλα, χαμηλά σε κορεσμένα λίπη και περιέχουν Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Τα Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα είναι σημαντικά για την ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος των μωρών, πριν και μετά τη γέννησή τους. Παρότι λοιπόν είναι πολύ σημαντικό να τρώτε ψάρια κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, χρειάζεται να είστε προσεκτική σχετικά με το ποια ψάρια διαλέγετε. Αυτό είναι επειδή μερικά ψάρια (όπως καρχαρίας και ξιφίας) ενδέχεται να περιέχουν υδράργυρο σε επίπεδα που μπορεί να βλάψουν το αναπτυσσόμενο νευρικό σύστημα ενός αγέννητου μωρού ή ενός νέου παιδιού. Μπορείτε όμως να συμπεριλάβετε τα ψάρια με ασφάλεια ως ένα σημαντικό μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής εάν λαμβάνετε:
1. μόνο 1 μερίδα* την εβδομάδα από Orange Roughy (Deep Sea Perch) ή γατόψαρο (catfish) και κανένα άλλο ψάρι εκείνη την εβδομάδα ή
2. μόνο 1 μερίδα* το δεκαπενθήμερο από σκυλόψαρο (Flake) ή ξιφία (Swordfish, Broadbill ή Marlin) και κανένα άλλο ψάρι αυτό το δεκαπενθήμερο, ή

1. 2-3 μερίδες* την εβδομάδα από οποιοδήποτε άλλο ψάρι ή θαλασσινό. *η κάθε μερίδα αναφέρεται σε 150γρ

Λήψη φαρμάκων

Παρά το γεγονός ότι κάποια φάρμακα θεωρούνται ασφαλή για χρήση κατά την εγκυμοσύνη, οι επιπτώσεις άλλων φαρμάκων στο αγέννητο μωρό είναι ακόμα άγνωστες. Κάποια φάρμακα μπορεί να είναι πολύ επιβλαβή για ένα αναπτυσσόμενο μωρό αν ληφθούν κατά τους 3 πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης, διάστημα κατά το οποίο συχνά μια γυναίκα δεν γνωρίζει καν ότι είναι έγκυος. Εάν ακολουθείτε κάποια συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή τότε καλό είναι να το συζητήσετε με τον ιατρό σας.

Δυσπεψία

Η δυσπεψία (ή "καούρα") είναι ένα αίσθημα καψίματος στο στομάχι που πολλές φορές φτάνει μέχρι το λαιμό. Οι αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στο σώμα της εγκύου κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να επιδεινώσουν τους μυς που κρατούν τις τροφές και τα οξέα στο στομάχι. Επίσης, η μήτρα που μεγαλώνει πιέζει το στομάχι. Για ανακούφιση:

• Να τρώτε πέντε ή έξι μικρά γεύματα την ημέρα αντί για τρία μεγάλα.
• Αποφύγετε τα φαγητά που ξέρετε ότι προκαλούν αέρια.
• Περιμένετε μία ώρα μετά το φαγητό για να ξαπλώσετε. Μην φάτε πριν πέσετε για ύπνο.
• Περιμένετε δύο ώρες για να κάνετε γυμναστική.
• Μην παίρνετε φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων και των αντιόξινων ή σόδα σε σκόνη πριν μιλήσετε με το γιατρό σας

Kατανομή βάρους κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης:

Μωρό 3 - 4 Κιλά
Πλακούντας 500 gr - 1 Κιλό
Αμνιακό Υγρό 1 Λίτρο
Μήτρα500 - 1500 gr
Αύξηση των υγρών του σώματος και του αίματος 1,5 - 3 Κιλά
Αύξηση του σωματικού λίπους και των μαστών 5 -6 Κιλά

Σακχαρώδης διαβήτης

Ο σακχαρώδης διαβήτης (Σ.Δ.) της κύησης, αφορά σε διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης και συμβαίνει μόνο κατά τη περίοδο της εγκυμοσύνης.

Η ίδια η κύηση, φυσιολογικά, είναι ελαφρώς «διαβητογενής», δηλαδή ενισχύει τη γλυκόζη στο αίμα της επιτόκου προκειμένου να δώσει περισσότερη ενέργεια στο αναπτυσσόμενο έμβρυο.

Στο Σ.Δ. της κύησης, η αύξηση αυτή της γλυκόζης στο αίμα συμβαίνει σε βαθμό μεγαλύτερο από το φυσιολογικό, γεγονός που έχει επίδραση στην ανάπτυξη του εμβρύου.

Πόσο συχνός είναι ο διαβήτης στη κύηση;

Τα τελευταία 20 χρόνια ο σακχαρώδη διαβήτης στους ενήλικες έχει τριπλασιαστεί στις ανεπτυγμένες χώρες. Οι δύο βασικότερες αιτίες είναι η «γήρανση» του πληθυσμού και η παχυσαρκία. Ο Σ.Δ. της κύησης αποτελεί τη συχνότερη παθολογία της κύησης, και από το 1991 έως το 2004 έχει αυξηθεί σε συχνότητα κατά 40%. Το ποσοστό εμφάνισης ποικίλει στις διάφορες περιοχές, από 5 έως 15% των κυήσεων.

Ποια τα συμπτώματα του διαβήτη της κύησης;

Στις περισσότερες επίτοκες, ο σακχαρώδης διαβήτης της κύησης δεν προκαλεί απολύτως κανένα σύμπτωμα. Για το λόγο αυτό, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα ελέγχονται κατά τον προγεννητικό έλεγχο τόσο κατά την αρχή της κύησης όσο και στο τέλος του β’ τριμήνου. Η αύξηση του σωματικού βάρους δεν αποτελεί σύμπτωμα του διαβήτη αλλά συνδέεται με αυτόν.

Πώς γίνεται η διάγνωση για το σακχαρώδη διαβήτη της κύησης;

Η τυπική εξέταση είναι η μέτρηση των επιπέδων γλυκόζης νηστείας. Σε περίπτωση παθολογικού ευρήματος (>7.0mmol/L ή 126mg/dL) πρέπει να ακολουθεί λεπτομερέστερος έλεγχος ανοχής της γλυκόζης με τη «καμπύλη ζαχάρου».

Μία τυχαία, δηλαδή ανεξάρτητη των γευμάτων, μέτρηση της γλυκόζης ορού υψηλότερη των 11,0mmol/L ή 200mg/dL είναι επίσης διαγνωστική για το Σ.Δ. κύησης.

Η γλυκοζιωμένη αιμοσφαιρίνη αυξάνεται στο διαβήτη. Γενικά μία τιμή υψηλότερη από 6,5% πρέπει να θέσει υποψία και να ακολουθήσει διερεύνηση. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία στη κύηση είναι η μεταβολή, ακόμα και μικρή, της γλυκοζιωμένης αιμοσφαιρίνης προς τα πάνω.
Διάφορα υπερηχογραφικά ευρήματα μπορούν να θέσουν υποψία για σακχαρώδη διαβήτη της μητέρας. Στα κυριότερα περιλαμβάνονται η αύξηση στη ποσότητα του αμνιακού υγρού (υδράμνιο), η μακροσωμία του εμβρύου και άλλα.

Πότε πρέπει να γίνει η καμπύλη σακxάρου;

Ο σακχαρώδης διαβήτης της κύησης σε γυναίκες δίχως ιστορικό, συνήθως συμβαίνει κατά το β’ μισό της κύησης. Τυπικά, η καμπύλη σακχάρου γίνεται στις 24-28 εβδομάδες της κύησης, εφόσον δεν υπάρχει κάποιος παράγοντας κινδύνου. Στο πρώτο τρίμηνο αρκεί μία μέτρηση της γλυκόζης ορού νηστείας.
Αν το σωματικό βάρος της επιτόκου είναι υψηλό (BMI>30) ή υπάρχει ιστορικό με Σ.Δ. στο παρελθόν ο έλεγχος ανοχής της γλυκόζης θα πρέπει να γίνει από το 1ο τρίμηνο.

Πώς ερμηνεύονται τα αποτελέσματα της καμπύλης;

Η μέθοδος εξέτασης για τη δυσανεξία της γλυκόζης ποικίλει στα διάφορα εργαστήρια. Από το 2008, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Π.Ο.Υ), προκειμένου να αποφευχθούν οι παρερμηνείες των αποτελεσμάτων της καμπύλης, κατήργησε όλες τις παλιότερες μεθόδους και θέσπισε ότι για την έγκυο η εξέταση θα πρέπει να γίνεται με νηστεία (0’) και σε χρόνους 60’ και 120’ έπειτα από τη λήψη διαλύματος με 75 γραμ. γλυκόζης. Επίσης «κατέβασε» τα όρια των φυσιολογικών τιμών συγκριτικά με αυτά για την μη έγκυο. Αυτό έγινε διότι από πρόσφατες μελέτες διαπιστώθηκε ότι και η απλή δυσανεξία του σακχάρου (δηλαδή μικρή διαταραχή της καμπύλης), συνδέεται με αυξημένη νοσηρότητα του εμβρύου. Μολονότι τα φυσιολογικά επίπεδα ποικίλουν στα διάφορα εργαστήρια, οι τιμές πρέπει να είναι περίπου ως εξής:

0’ (νηστεία) à < 90 mg/dL
60’ (έπειτα από λήψη 75γρ. γλυκόζης) à <140 mg/dL
120’ (έπειτα από λήψη 75γρ. γλυκόζης) à <120 mg/dL

Ποια η αιτία του σακχαρώδους διαβήτη της κύησης;

Η ίδια η κύηση, φυσιολογικά, είναι ελαφρώς «διαβητογενής», δηλαδή ενισχύει τη γλυκόζη στο αίμα της επιτόκου προκειμένου να δώσει περισσότερη ενέργεια στο αναπτυσσόμενο έμβρυο. Στο σακχαρώδη διαβήτη της κύησης, η αύξηση αυτή της γλυκόζης στο αίμα, συμβαίνει σε βαθμό μεγαλύτερο από το φυσιολογικό, γεγονός που έχει επίδραση στην ανάπτυξη του εμβρύου.
Το γιατί συμβαίνει αυτή η παθολογική αύξηση της γλυκόζης δεν είναι ξεκάθαρο. Οι ίδιοι μηχανισμοί του μεταβολισμού της γλυκόζης που εμπλέκονται στη φυσιολογική κύηση, είναι αυτοί που λειτουργώντας σε εκσεσημασμένο βαθμό και οδηγούν στο διαβήτη.

Ποιοι οι παράγοντες κινδύνου για το σακχαρώδη διαβήτη στη κύηση;

Ορισμένοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο για διαβήτη στη κύηση. Αυτοί είναι οι εξής:

• Η ηλικία της επιτόκου (>30 έτη)
• Οικογενειακό ιστορικό με Σ.Δ.
• Ατομικό ιστορικό με Σ.Δ, ή προηγούμενη κύηση με διαβήτη.
• Αύξηση του σωματικού βάρους ειδικά εάν ο δείκτης σωματικού βάρους (BMI) υπερβαίνει τα 30 kg/m2.

Ποιες οι πιθανές επιπλοκές του διαβήτη για το μωρό;

Εφόσον ο σακχαρώδης διαβήτης ελέγχεται με τακτική παρακολούθηση των επιπέδων γλυκόζης οι επιπλοκές μπορούν να αποφευχθούν. Στις επιπλοκές του αρρύθμιστου διαβήτη κυήσεως περιλαμβάνονται οι ακόλουθες:

• Μακροσωμία του εμβρύου – Λόγω της αύξηση της συγκέντρωσης της γλυκόζης στο αίμα της μητέρας, περνάει περισσότερη ενέργεια στο έμβρυο, από το πάγκρεας του οποίου παράγεται περισσότερη ινσουλίνη, η οποία προκαλεί αύξηση στο σωματικό του βάρος. Τα έμβρυα με μεγαλύτερο σωματικό βάρος διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο δυστοκίας κατά τον κολπικό τοκετό, είτε επιβάλλουν τη διεξαγωγή καισαρικής τομής.
• Πρόωρος τοκετός – Η πιθανότητα για πρόωρο τοκετό, ή για τη διεξαγωγή καισαρικής τομής νωρίτερα από την προβλεπόμενη ημερομηνία τοκετού, αυξάνεται με το σακχαρώδη διαβήτη της κύησης.
  Αποβολή ή νεογνικός θάνατος – Η απώλεια της κύησης από το σακχαρώδη διαβήτη μπορεί να συμβεί σε όλα τα τρίμηνα, συνηθέστερα στο β’ μισό της κύησης. Εφόσον τα επίπεδα σακχάρου ελέγχονται, ο κίνδυνος αυτός μειώνεται σημαντικά.
• Σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας – συνδέεται με την προωρότητα του εμβρύου αλλά και με το σωματικό βάρος γέννησης. Στις διαβητικές κυήσεις μπορεί να συμβεί και στις τελειόμηνες. Η αναπνευστική δυσχέρεια μπορεί να προϋποθέτει αναπνευστική υποστήριξη μέχρι την ωρίμανση των πνευμόνων.
• Υπογλυκαιμία – Τα νεογνά από μητέρες με σακχαρώδη διαβήτη χρειάζονται παρακολούθηση τα πρώτα 24ωρα της ζωής διότι μπορεί να παρουσιάσουν υπογλυκαιμία. Αυτό συμβαίνει διότι το πάγκρεας του μωρού υπερπαράγει ινσουλίνη για να αντιρροπήσει τα υψηλά επίπεδα σακχάρου κατά την ενδομήτρια ζωή. Η σοβαρή υπογλυκαιμία είναι επικίνδυνη για το νευρικό σύστημα του νεογνού και μπορεί να προκαλέσει ακόμα και σπασμούς.
• Παχυσαρκία και Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ – Τα παιδιά που γεννιούνται από μητέρες με σακχαρώδη διαβήτη της κύησης έχουν υψηλότερη πιθανότητα να αναπτύξουν παχυσαρκία και σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ τα επόμενα χρόνια της ζωής τους.
• Άλλες καταστάσεις. Ποικίλες άλλες καταστάσεις συνδέονται με το Σ.Δ της μητέρας, όπως υποασβεστιαιμία, υπερχολεριθρυναιμία, ερυθρωκυττάρωση, μυοκαρδιοπάθεια.

Ποιες οι πιθανές επιπλοκές του διαβήτη για τη μητέρα;

Ο σακχαρώδης διαβήτης της κύησης συνδέεται με επιπλοκές και για την ίδια τη μητέρα. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι εξής:

• Προεκλαμψία και υπέρταση – Ο σακχαρώδης διαβήτης αυξάνει την αρτηριακή πίεση και τη πιθανότητα προεκλαμψίας (έως και 4 φορές). Στις γυναίκες με Σ.Δ. κύησης και υπέρταση ο κίνδυνος για προεκλαμψία αυξάνεται 12 φορές.
• Μελλοντικός διαβήτης – Ο σακχαρώδης διαβήτης της κύησης αυξάνει τη πιθανότητα (έως και 10 φορές) η μητέρα να αναπτύξει στο μέλλον σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία, αλλά εξαρτάται από το σωματικό βάρος και τη διατροφή.

Ποια η θεραπεία του Σακχαρώδους Διαβήτη της κύησης;

Ο στόχος είναι να επιτευχθούν φυσιολογικά επίπεδα ζαχάρου στο αίμα, με το δυνατόν μικρότερες αποκλίσεις. Διάφορες στρατηγικές μπορούν να εφαρμοστούν ταυτόχρονα ή μία μετά την άλλη εφόσον δεν είχε αποτέλεσμα.

• Συχνά το πρώτο βήμα είναι η τακτική παρακολούθηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και η καταγραφή των τιμών σε πίνακα. Στη συνέχεια οι τιμές αξιολογούνται από ειδικό Διαβητολόγο.
• Η «διόρθωση» της διατροφής σε πιο υγιεινή και θερμιδικά υπολογισμένη ώστε να μην αυξάνεται το σωματικό βάρος της επιτόκου μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο των επιπλοκών που συνδέονται με το Σ.Δ. κύησης. Γενικά δε συστήνεται η απώλεια βάρους κατά την εγκυμοσύνη, παρά η προσπάθεια διατήρησης του σωματικού βάρους όσο περνούν οι μήνες. Η διατροφή στοχεύει σε φρούτα, λαχανικά και προϊόντα ολικές αλέσεως ενώ περιορίζει τα λίπη και τις θερμίδες όπως γλυκά και υδατάνθρακες.
• Σωματική άσκηση. Η φυσική άσκηση μειώνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα διότι αυξάνει την πρόσληψη της από τα κύτταρα για τη παραγωγή ενέργειας. Επίσης με την άσκηση αυξάνεται η ευαισθησία στην ινσουλίνη. Γενικά, και εφόσον δεν υπάρχουν αντενδείξεις, η σωματική άσκηση δεν απαγορεύεται στη κύηση. Αν η επίτοκος δεν γυμναζόταν πριν τη κύηση, καλό θα είναι να κάνει μία ήπια άσκηση τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας. Το περπάτημα, η ποδηλασία και η κολύμβηση είναι καλές επιλογές.
• Φαρμακευτική αγωγή: Απαιτείται εφόσον τα επίπεδα της γλυκόζης παραμένουν υψηλά, παρά την άσκηση και τη δίαιτα. Συνηθέστερα χρησιμοποιείται η ενέσιμη ινσουλίνη. Κάποια από του στόματος υπογλυκαιμικά φάρμακα είναι ασφαλή στη κύηση.

Υπάρχουν μέτρα πρόληψης;

Δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι με ισορροπημένη διατροφή και σωματική άσκηση προλαμβάνεται ο σακχαρώδης διαβήτης της κύησης. Εντούτοις η καλύτερη σωματική υγεία ελαττώνει τις πιθανότητες της εμφάνισης του και βοηθά στη πρόληψη των επιπλοκών που συνδέονται με αυτόν.

Λοιμώξεις στην κύηση

Ποιες λοιμώξεις μπορούν να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και πώς αντιμετωπίζονται;

Ανεμευλογιά

Πώς επηρεάζεται το έμβρυο από την ανεμευλογιά

Εξαρτάται από την ηλικία κύησης:

• Ανεμευλογιά στο 1^ο τρίμηνο προκαλεί ανωμαλίες σε ποσοστό 0.5-1 τοις εκατό
• Ανεμευλογιά μεταξύ 13-20 εβδομάδων κύησης προκαλεί ανωμαλίες σε ποσοστό 2%
• Εαν η ανεμευλογιά προκύψει ανάμεσα σε 5μέρες προ- 1 με 2 ημέρες μετά τον τοκετό, υπάρχει πιθανότητα το νεογνό να εμφανίσει ανεμευλογιά σε ποσοστό 20-25%, γνωστή και ως συγγενή ανεμευλογιά
• Εαν η ανεμευλογιά εμφανιστεί 6-12 ημέρες προ τοκετού, υπάρχει μια μικρή πιθανότητα να εμφανίσει συγγενή ανεμευλογιά. Σε αυτήν την περίπτωση το νεογνό έχει κάποια από τα δικά σας αντισώματα, οπότε η ανεμευλογιά θα είναι ήπιας μορφής.

‘Ερπητας ζωστήρας κατά την διάρκεια της κύησης μπορεί να προκαλεί δυσφορία στη μητέρα, παρόλα αυτά δεν αποτελεί κίνδυνο για το νεογνό.

Πιθανές ανωμαλίες από ανεμευλογιά είναι ουλές, προβλήματα όρασης, καθυστέρηση ανάπτυξης, μικροκεφαλία, διαταραχές ανάπτυξης και πνευματική καθυστέρηση.

Πώς να προστατέψετε το μωρό σας από ανεμευλογιά

• Εάν έχετε νοσήσει από ανεμευλογιά στο παρελθόν, δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτα. ‘Εχετε αντισώματα που προστατεύουν εσάς και το μωρό σας.
• Εάν ΔΕΝ έχετε περάσει ανεμευλογιά στο παρελθόν, και έρθετε σε επαφή με κάποιο άτομο που νοσεί από ανεμευλογιά, θα πρέπει να πάρετε ανοσοσφαιρίνη ZIG, η οποία πρέπει να χορηγείται έως και 4 ημέρες μετά την επαφή. Η ανοσοσφαιρίνη αυτή δεν χρειάζεται εαν έχετε ήδη αντισώματα.
• Για να κάνετε το εμβόλιο της ανεμευλογιάς θα πρέπει να μην είστε έγκυος. Απαγορεύεται να μείνετε έγκυος μέχρι και 3 μήνες μετά το εμβόλιο.

Κυτταρομεγαλοιός

Πώς επηρρεάζει ο κυτταρομεγαλοιός το έμβρυο

Συνήθως μια υγιής έγκυος γυναίκα δεν διατρέχει μεγάλο κίνδυνο απο κυτταρομεγαλοιό. Στην παραγματικότητα η συχνότητα πρωτοπαθούς προσβολής στην εγκυμοσύνη στις ΗΠΑ είναι μεταξύ 0.4% - 0.7%. Οι έγκυες γυναίκες που προσβάλλονται σπάνια εμφανίζουν συμπτώματα- είναι πιο πιθανό το έμβρυο να εμφανίσει προβλήματα, παρά η έγκυος γυναίκα.

Ο κυτταρομεγαλοιός είναι η πιό συχνή συγγενής λοίμωξη στη Μεγ. Βρεττανία. Η πιθανότητα μετάδοσης στο έμβρυο είναι 40%. Από αυτά τα 40% των εμβρύων που προσβάλλονται, μόνο το 10 % εμφανίζουν συμπτώματα συγγενούς λοίμωξης.

Στις γυναίκες που προσεβλήθησαν απο κυτταρομεγαλοιό τουλάχιστον 6 μήνες πριν συλλάβουν, η πιθανότητα το έμβρυο να προσβληθεί είναι μόνο 1%- και αυτά τα νεογνά συνήθως δεν εμφανίζουν προβλήματα.

Πιθανά προβλήματα που μπορεί να παρουσιαστούν στα νεογνά είναι:

• Ηπατομεγαλία και σπληνομεγαλία
• 80-90% των νεογνών που προσβάλλονται εμφανίζουν συμπτώματα τα πρώτα χρόνια της ζωής τους που έχουν να κάνουν με διαταραχές ακοής και όρασης, και διαφόρου βαθμού διανοητική υστέρηση
• 5-10% των νεογνών δεν θα παρουσιάζουν συμπτώματα κατά τη γέννηση, αλλά θα εμφανίσουν στη συνέχεια διαφόρου βαθμού διαταραχές ακοής, πνευματικής ανάπτυξης και συντονισμού κινήσεων.

Οταν ο κυτταρομεγαλοιός μεταδίδεται κατά τον τοκετό από την επαφή του νεογνού με τις κολπικές εκκρίσεις, ή αργότερα, με τον θηλασμό, ελάχιστα συμπτώματα παρουσιάζονται- ή συνήθως δεν παρουσιάζονται καθόλου.

Πώς μεταδίδεται ο κυτταρομεγαλοιός

Η μετάδοση γίνεται από άτομο σε άτομο και δεν συσχετίζεται με κατανάλωση τροφής, νερού ή ζωικών τροφών. Ο κυτταρομεγαλοιός δεν είναι πολύ μεταδοτικός και δεν μεταδίδεται εύκολα μέσα στο σπίτι, ή στον παιδικό σταθμό. Η μετάδοση γίνεται μέσω επαφής με σάλιο, ούρα, γάλα από το στήθος και άλλα σωματικά υγρά.

Πώς γίνεται η διάγνωση

Οι περισσότερες λοιμώξεις απο κυτταρομεγαλοιό δεν διαγιγνώσκονται εύκολα, γιατί ο ιός δεν προκαλεί πολλά συμπτώματα. Παρόλα αυτά τα άτομα που έχουν νοσήσει από τον ιό φέρουν αντισώματα στο αίμα τους που παραμένουν για πάντα.

Μια απλή εξέταση αίματος μπορεί να τα διαγνώσει.

Ποια είναι η θεραπεία για τον κυτταρομεγαλοιό

Δυστυχώς δεν μπορεί να προληφθεί λοίμωξη κατά τη διάρκεια της κύησης. Συστήνεται καλή υγειινή χεριών, η οποία συνήθως είναι αρκετή.

Τοξοπλάσμωση

Τι είναι η τοξοπλάσμωση

Το toxoplasma gondii είναι παράσιτο που μεταδίδεται με την κατανάλωση κρέατος ή έκθεση και επαφή με κόπρανα από γάτες πουυ νοσούν. Οσο αργότερα στην εγκυμοσύνη εμφανιστεί η λοίμωξη, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να προσβληθεί το έμβρυο.

Τι προκαλεί η τοξοπλάσμωση στο έμβρυο

Καθυστέρηση ενδομήτριας ανάπτυξης και διαταραχές ανάπτυξης σε διάφορα συστήματα, όπως κεντρικό νευρικό σύστημα, οφθαλμοί, ήπαρ, σπλήνα και πήξη αίματος.

Οταν προσβληθεί η μητέρα μεταξύ 10-24 εβδομάδες κύησης, η πιθανότητα το έμβρυο να εμφανίσει προβλήματα είναι 5-6%. Τέτοια είναι: προωρότητα, χαμηλό βάρος γέννησης, πυρετός, ίκτερος, διαταραχές όρασης, διανοητική καθυστέρηση, ανωμαλίες σχήματος κεφαλής, σπασμούς και επασβεστώσεις κρανίου.

Στο 3^ο τρίμηνο το έμβρυο έχει αυξημένο κίνδυνο να προσβληθεί, αλλά ο κίνδυνος ανωμαλιών είναι ελαττωμένος καθότι τα όργανα του εμβρύου έχουν ήδη αναπτυχθεί.

Πώς να προστατέψετε το μωρό σας από τοξοπλάσμωση

• Αποφύγετε την επαφή με περιττώματα από γάτες- κάποιος άλλος θα μπορούσε να καθαρίζει το δοχείο εάν έχετε γάτα.
• Μείνετε μακρυά από γάτες γενικά.
• Μην δίνετε ωμό κρέας στη γάτα σας.
• Πλένετε σχολαστικά τα χέρια σας κατόπιν επαφής με γάτες ή ωμό κρέας.
• Οταν τρώτε έξω, να παραγγέλνετε κρέας καλά ψημένο.
• Σωστή υγιεινή προστατεύει από μετάδοση τοξοπλάσμωσης.

Ποιά είναι η θεραπεία της τοξοπλάσμωσης

Αντιβιοτικά (σπιραμυκίνη)

HIV ( AIDS )

Ποιός είναι ο κίνδυνος μετάδοσης HIV στο έμβρυο κατά τ διάρκεια της κύησης

Εάν η μητέρα είναι φορέας, ο κίνδυνος μετάδοσης στο έμβρυο είναι χαμηλός, όσο πιό υγιής είναι η μητέρα. Με τις σημερινές θεραπείες, ο κίνδυνος να περάσει η λοίμωξη στο έμβρυο έχει περιοριστεί στο 2% και χαμηλότερα.

Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης είναι:

• Κάπνισμα
• Χρήση ουσιών
• Ανεπάρκεια βιταμίνης Α
• Ανεπαρκής διατροφή
• Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα
• Το στάδιο της νόσου (ιικό φορτίο)
• Παράγοντες που έχουν να κάνουν με τον τοκετό
• Θηλασμός.

Ποιές οι πιθανότητες να μεταδοθεί στο έμβρυο ο ιός

Στις περισσότερες περιπτώσεις ο ιός δεν περνά από τον πλακούντα προς το έμβρυο. Εαν η μητέρα είναι κατά τα άλλα υγιής, ο πλακούντας συνήθως προστατεύει από μετάδοση της λοίμωξης. Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο είναι άλλες ενδομήτριες λοιμώξεις, η πρόσφατη λοίμωξη με τον ιο HIV, το προχωρημένο στάδιο της νόσου ή ανεπαρκής σίτηση.

Ποιά η πιθανότητα το μωρό σας να είναι οροθετικό στο HIV

Το νεογνό μπορεί να μολυνθεί είτε κατά την κύηση, είτε κατά τον θηλασμό. Εαν η μητέρα δεν λαμβάνει φαρμακευτική θεραπεία, 25% των νεογνών θα φέρουν τον ιό. Στην αντίθετη περίπτωση που η μητέρα λαμβάνει θεραπεία το ποσοστό είναι μόνο 2%.

Τι μέτρα πρέπει να ληφθούν για να ελαττωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης στο νεογνό

Η μητέρα θα πρέπει να λάβει θεραπεία κατά τη διάρκεια της κύησης. Συστήνεται καισαρική τομή και αποφυγή θηλασμού.

Ιος του έρπητα

Πώς επηρεάζει την κύηση ο ιος του έρπητα;

Οι πιο πολλές γυναίκες που έχουν έρπητα γεννητικών οργάνων δεν θα έχουν κανένα πρόβλημα. Ο ιος του έρπητα των γεννητικών οργάνων μπορεί να αντιμετωπιστεί ασφαλώς κατά την εγκυμοσύνη.

Εάν έχετε κολλήσει έρπητα των γεννητικών οργάνων πριν μείνετε έγκυος το ανοσοποιητικό σας σύστημα θα παράγει αντισώματα που προστατεύουν το έμβρυο όταν μείνετε έγκυος. Αναζωπύρωσεις του ιού κατά την κύηση δεν επηρεάζουν το έμβρυο.

Εαν κολλήσετε πρώτη φορά τον ιο του έρπητα των γεννητικών οργάνων όντας έγκυος, η κατάσταση είναι λίγο πιό περίπλοκη.

• Λοίμωξη τους πρώτους 3 μήνες της κύησης μπορεί να προκαλέσει αποβολή.
• Σε λοίμωξη πρωτοπαθή στο τέλος της κύησης, (λιγότερο από 6 εβδομάδες προ του τοκετού), δεν υπάρχει χρόνος για το ανοσοποιητικό σας σύστημα να παράγει αντισώματα. Εαν γεννήσετε φυσιολογικά υπάρχει περίπου 40% πιθανότητα να μεταδοθεί η λοίμωξη στο νεογνό.

Εάν το νεογνό επιμολυνθεί με τον ιο του έρπητα κατά τον τοκετό, εμφανίζει νεογνικό έρπητα. Η κατάσταση αυτή μπορεί να είναι σοβαρή, αλλά ευτυχώς είναι σπάνια: 1-2 ανα 100,000 νεογνά.

Ο νεογνικός έρπης μπορεί να προκαλέσει βλάβες στους οφθαλμούς και στο δέρμα του νεογνού. Μπορεί επίσης να προκαλέσει νεογνική μηνιγγίτιδα και να προκαλέσει βλάβες και σε άλλα όργανα. Αναφέρονται περιπτώσεις νεογνικών θανάτων έως και 7 ημέρες μετά τη γέννηση.

Φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει στο να προστατέψει από βλάβες το νεογνό.

Πώς μπορείτε να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο για το μωρό σας;

Με τους παρακάτω τρόπους:

• Εάν ο σύντροφός σας έχει οποιαδήποτε μορφή έρπητα (επιχείλιο, έρπητα γεννητικών οργάνων), πρέπει να αποφύγετε επαφή δέρμα με δέρμα με την περιοχή που έχει τον έρπητα. Αυτό μπορεί να συμπεριλαμβάνει αποφυγή στοματικού, κολπικού ή πρωκτικού σεξ.
• Εφόσον υπάρχει μια πολύ μικρή πιθανότητα να μεταδοθεί η λοίμωξη από τον σύντροφο, θα μπορούσατε, εάν ο σύντροφος έχει οποιαδήποτε μορφή έρπη, να χρησιμοποιήσετε και προφυλακτικό.
• Αποφύγετε δερματική επαφή του μωρού σας με κάποιο άτομο που έχει ενεργό λοίμωξη (επιχείλιο, ρινικό έρπη ή έρπη χειρών).
• Πλένετε τα χέρια σας εάν αγγίξετε δερματικές περιοχές που έχουν έρπητα.

Τι είδους θεραπεία προτείνεται για τον έρπητα

Εάν νοσήσετε από πρωτοπαθή έρπητα στην κύηση, μπορείτε να πάρετε αντιιικά χάπια (ακυκλοβίρη)- μπορεί επίσης να χρειαστεί εισαγωγή σε νοσοκομείο σε περίπτωση που η λοίμωξη είναι πολύ επώδυνη ή συνοδεύετει απο δυσουρία.

Εάν έχετε επαναλαμβανόμενα επεισόδια αναζωπύρωσης έρπητα στην εγκυμοσύνη, ίσως να σας χορηγηθεί ακυκλοβίρη συνεχόμενα από τις 36 εβδομάδες κύησης έως τον τοκετό.

Ο σκοπός της αγωγής είναι να ελαττώσει τη διάρκεια και την οξύτητα των συμπτωμάτων.

Υπάρχει κανένας κίνδυνος από την θεραπεία;

Η ακυκλοβίρη χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια- και στην εγκυμοσύνη, χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις ότι βλάπτει την κύηση. Επίσης θεωρείτει ασφαλής και κατά τον θηλασμό.

Θα χρειαστώ καισαρική τομή;

Οι πιο πολλές γυναίκες με έρπητα γεννάνε φυσιολογικά.

• Εαν έχετε περάσει έρπητα πριν μείνετε έγκυος, δεν θα χρειαστείτε καισαρική τομή.
• Εάν νοσήσετε από έρπητα για πρώτη φορά στη ζωή σας τις τελευταίες 6 εβδομάδες κύησης, θα χρειαστείτε καισαρική τομή.
• Εάν εμφανίσετε αναζωπύρωση του έρπητα γεννητικών οργάνων την περίοδο που θα γεννήσετε, συνήθως δεν θα χρειαστείτε καισαρική τομή. Καλό θα ήταν να το συζητήσετε με τον ιατρό σας.

Καισαρική τομή

Η καισαρική τομή είναι χειρουργική επέμβαση κατά την οποία γίνεται τομή στο κοιλιακό και το τοίχωμα της μήτρας για την έξοδο του εμβρύου και του πλακούντα.

Η καισαρική τομή εφαρμόζεται στις περιπτώσεις εκείνες, όπου η διενέργεια κολπικού τοκετού δεν είναι εφικτή ή εγκυμονεί κινδύνους για την μητέρα ή το έμβρυο.

Μολονότι η καισαρική τομή μπορεί να είναι προγραμματισμένη, σε πολλές περιπτώσεις η ανάγκη για τη διεξαγωγή της, είναι δυνατό να μη μπορεί να τεθεί πριν την έναρξη του τοκετού.

Γιατί γίνεται η καισαρική τομή;

Ορισμένες από τις ενδείξεις θεωρούνται απόλυτες (π.χ. επιπωματικός πλακούντας, ισχιακή προβολή), ενώ άλλες σχετικές.

Οι συχνότερες ενδείξεις της καισαρικής είναι οι εξής:

• Μη εξέλιξη τοκετού, δηλαδή η στασιμότητα στην εξέλιξη του τοκετού. Φυσιολογικά, ακόμα και στις πρωτότοκες γυναίκες, μπορεί να υπάρχει μία αργή εξέλιξη. Εντούτοις, αν περνάνε αρκετές ώρες και δεν υπάρχει καμία μεταβολή στη διαστολή του τραχήλου, αυτό σημαίνει ότι το έμβρυο δε μπορεί να γεννηθεί κολπικά.
• Ανώμαλο σχήμα ή προβολή. Με αυτές τις έννοιες περιγράφεται η θέση του εμβρύου μέσα στη μήτρα. Αν το «σχήμα» είναι εγκάρσιο ή λοξό, ο κολπικός τοκετός είναι αδύνατος, εκτός αν γυρίσει το έμβρυο σε κάθετο σχήμα. Αν το έμβρυο «προβάλει» με τους γλουτούς, τα πόδια ή τους ώμους, τότε ο κολπικός τοκετός μπορεί να είναι επικίνδυνος. Η μόνη ασφαλής προβολή για κολπικό τοκετό είναι η κεφαλική. Επίσης το έμβρυο πρέπει να έχει το κεφάλι σε κάμψη και όχι σε έκταση.
• Μειωμένη παροχή οξυγόνου στο έμβρυο. Αυτό μπορεί να γίνει αντιληπτό στον θεράποντα ιατρό από μη καθησυχαστικά ευρήματα στο καρδιοτοκογράφημα.
• Πολύδυμη κύηση. Στις πολύδυμες κυήσεις ο κολπικός τοκετός μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές κυρίως για το δεύτερο ή κάποιο από τα επόμενα έμβρυα τα οποία συνήθως έχουν ανώμαλη θέση. Επίσης λόγω προωρότητας, ο τράχηλος δεν είναι ώριμος για να διασταλεί.
• Ανωμαλίες του πλακούντα: όπως ο επιπωματικός πλακούντας ο οποίος ουσιαστικά εμποδίζει την έξοδο του εμβρύου και πρέπει να αντιμετωπίζεται με καισαρική τομή.
• Ανωμαλίες του ομφαλίου λώρου όπως η πρόπτωση του ομφάλιου πριν την κεφαλή του εμβρύου αποτελεί ένδειξη για επείγουσα καισαρική τομή. Ο βραχύς ομφάλιος λώρος και οι περιτυλίξεις επίσης μπορεί να εμποδίζουν την κάθοδο του εμβρύου και να οδηγήσουν σε καισαρική τομή.
• Προβλήματα υγείας της επιτόκου, όπως καρδιολογικά νοσήματα, αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης της κύησης ή και η προχωρημένη ηλικία της επιτόκου. Επίσης σε κάποιες λοιμώξεις της γυναίκας όπως ο γεννητικός έρπητας και το AIDS.
• Μηχανικοί λόγοι όπως λειομυώματα της μήτρας μπορεί να εμποδίζουν την είσοδο του εμβρύου στη πύελο.
• Προηγούμενη καισαρική τομή. Αν και είναι δυνατό να επιχειρηθεί ο κολπικός τοκετός έπειτα από καισαρική τομή (VBAC), ο γιατρός μπορεί να συστήσει να γίνει πάλι καισαρική τομή για λόγους ασφάλειας.
• Απαίτηση της ίδιας της επιτόκου. Πολλές γυναίκες επιθυμούν να γεννήσουν με καισαρική τομή προκειμένου να «αποφύγουν» την ταλαιπωρία ή τις επιπλοκές που συνδέονται με το φυσιολογικό τοκετό. Αν και πρέπει να αποθαρρύνεται, η επιθυμία της μέλλουσας μητέρας πρέπει να γίνεται δεκτή ακόμα και εάν δεν υπάρχει καμία άλλη ένδειξη για καισαρική τομή.

Τι νάρκωση χρησιμοποιείται στη καισαρική τομή;

Η επισκληρίδιος αναισθησία είναι μέθοδος καταστολής του πόνου του τοκετού. Η επισκληρίδιος πλεονεκτεί σε πολλά πράγματα συγκριτικά με τη γενική αναισθησία:

• Η νάρκωση δεν περνάει στο έμβρυο. Κατά τη γενική νάρκωση, η καισαρική μέχρι την έξοδο του εμβρύου εκτελείται πολύ γρήγορα, διότι το έμβρυο πρέπει να ανανήψει προτού να φτάσει μέσω του πλακούντα η νάρκωση σε αυτό. Ανάλογα με το βάρος της μάνας και τη δόση της αναισθησίας το έμβρυο μπορεί να ναρκωθεί μέσα σε 5-10 λεπτά. Η επισκληρίδιος αναισθησία δεν περνάει στο αίμα της μητέρας, συνεπώς ούτε στο έμβρυο και επιτρέπει τη διεξαγωγή της καισαρικής με ασφάλεια και ομαλότητα.
• Η μητέρα μπορεί να έχει τις αισθήσεις της. Έτσι μπορεί να ακούσει το κλάμα του μωρού της ή να το αγκαλιάσει ενώ ακόμα εξελίσσεται η επέμβαση της.
• Μετά το χειρουργείο η δραστηριότητα του εντέρου είναι ταχύτερη. Έτσι επιτρέπεται η σίτιση από το στόμα μέσα σε λίγες ώρες από την επέμβαση. Με τη γενική νάρκωση το 1ο 24ωρο δίδονται μόνον οροί και το δεύτερο μόνον υδρική δίαιτα (τσάι, χαμομήλι).
• Η κινητοποίηση της χειρουργημένης είναι άμεση. Τα νεότερα φάρμακα καταστέλλουν τον πόνο δίχως να «παραλύουν» τους μύες. Έτσι η γυναίκα κινητοποιείται από το ίδιο απόγευμα.
• Η παραμονή αντλίας, επιτρέπει στη χειρουργημένη να λάβει μετεγχειρητικά επιπλέον δόσεις αναλγησίας κατά το 1ο 24ωρο όπου ο πόνος είναι εντονότερος.

Για τους παραπάνω λόγους, στα μεγάλα μαιευτήρια χρησιμοποιείται η επισκληρίδιος αναισθησία σε όλες τις προγραμματισμένες καισαρικές τομές, αλλά και σε αρκετές από τις έκτακτες, αφού έχει τεθεί η επισκληρίδιος νάρκωση κατά τη διάρκεια της προσπάθειας αποπεράτωσης του τοκετού κολπικά.

Παρόμοια με την επισκληρίδιο είναι και η ραχιαία αναισθησία, η οποία είναι τεχνικά ευκολότερη και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ανάλογα. Δυστυχώς στη ραχιαία, η χορήγηση αναισθητικού γίνεται εφάπαξ και δεν τοποθετείται αντλία.

Η γενική εφαρμόζεται στις περιπτώσεις όπου δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί η επισκληρίδιος (π.χ. σε προβλήματα της σπονδυλικής στήλης της επιτόκου) καθώς και σε επείγουσες καισαρικές όπου δεν έχει προηγηθεί η χορήγηση επισκληριδίου.

Πώς γίνεται η καισαρική τομή;

Τα τελευταία χρόνια η καισαρική τομή πραγματοποιείται με εγκάρσια τομή στο κάτω μέρος της κοιλιάς (τομή Pfannenstiel). Η τομή αυτή προσφέρει καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα από τις κάθετες τομές διότι συνήθως κρύβεται κάτω από το ύψος του bikini.

Έπειτα διανοίγονται τα στρώματα του κοιλιακού τοιχώματος προκειμένου να φτάσουμε στη μήτρα. Η σύγχρονη τεχνική επιβάλει τη διάνοιξη των μυών δίχως διατομή, η οποία απαιτούσε στο τέλος συρραφή των μυών και ήταν πιο επώδυνη. Η διάνοιξη της μήτρας επίσης γίνεται με χαμηλή εγκάρσια μητροτομή (τομή Monroe-Kerr). Παρόλο που είναι τεχνικά δυσκολότερη, η μέθοδος αυτή είναι ασφαλέστερη για τις επόμενες κυήσεις, δεδομένου ότι οι κάθετες τομές στη μήτρα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ρήξης.

Ακολουθεί η έξοδος του εμβρύου και η ανάνηψη του η οποία γίνεται από τον παιδίατρο σε θερμοκοιτίδα. Το νεογνό σταθεροποιείται, στεγνώνεται και ζυγίζεται και έπειτα δίδεται για λίγο στη μαμά του. Αν προβλέπεται η λήψη βλαστικών κυττάρων, αυτή εκτελείται τώρα από τον ομφάλιο λώρο του πλακούντα. Αν όχι, ο πλακούντας αφαιρείται ολόκληρος μαζί με τους υμένες του.

Στη συνέχεια το τοίχωμα της μήτρας συρράπτεται με συνθετικό απορροφήσιμο ράμμα. Η δική μας τεχνική είναι σε δύο στρώματα, το πρώτο συνεχές και το δεύτερο με μεμονωμένες συρραφές. Ακολουθεί ο έλεγχος των παραμητρίων και αιμόστασης. Τα υπόλοιπα στρώματα κλείνονται διαδοχικά ώστε να αποκατασταθεί πλήρως η ανατομία της περιοχής.Το δέρμα συρράπτεται με ενδοδερμική πλαστική συρραφή, με απορροφήσιμο ράμμα. Έτσι επιτυγχάνεται άριστο αισθητικό αποτέλεσμα και δεν απαιτείται αφαίρεση ραμμάτων σε επόμενο χρόνο.

Η όλη διαδικασία συνήθως διαρκεί περίπου μια ώρα.

Πώς θα είμαι μετά το χειρουργείο;

Μετά την ολοκλήρωση της επέμβασης η μητέρα θα παραμείνει στην ανάνηψη για περίπου 2 ώρες μέχρι να διαπιστωθεί ότι είναι εντελώς καλά για να μεταφερθεί στο δωμάτιο της.

Η επισκληρίδιος αναισθησία πλεονεκτεί διότι επιτρέπει στη γυναίκα να σιτιστεί νωρίτερα και να κινητοποιηθεί από το κρεβάτι άμεσα. Επίσης, συχνά παραμένει η επισκληρίδιος αναισθησία για καλύτερη αναλγησία κατά το πρώτο 24ωρο που είναι και το δυσκολότερο. Έπειτα το μετεγχειρητικό άλγος αντιμετωπίζεται με συμβατικά παυσίπονα.

Η νοσηλεία διαρκεί 3-4 ημέρες ανάλογα με τη πορεία της μητέρας και του νεογνού.

Ποιες οι πιθανές επιπλοκές της καισαρικής τομής;

Η καισαρική είναι μία μεγάλη επέμβαση. Οι συχνότερες επιπλοκές είναι η αιμορραγία και η λοίμωξη του τραύματος. Επίσης όλες οι επιπλοκές του 3ου σταδίου του τοκετού (όπως ατονία της μήτρας) μπορούν να συμβούν τόσο μετά έναν κολπικό τοκετό όσο και στη καισαρική.

Γεγονός αναμφισβήτητο είναι ότι στα μεγάλα μαιευτήρια με το εκπαιδευμένο προσωπικό και τα σύγχρονα μέσα, οι επιπλοκές είναι αραιές ή και σπάνιες.

Η νάρκωση επηρεάζει το θηλασμό;

Όχι. Κανένα από τα είδη νάρκωσης που χρησιμοποιείται για τη καισαρική τομή δεν επηρεάζει ούτε αποτελεί αντένδειξη για το θηλασμό.

Στη περίπτωση της επισκληριδίου νάρκωσης, επειδή η γυναίκα έχει τις αισθήσεις της, μπορεί αν το επιθυμεί, να θηλάσει αμέσως μετά την έξοδο και σταθεροποίηση του νεογνού πριν το τέλος της επέμβασης.

Μπορώ να κάνω φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική τομή (VBAC);

Ο κολπικός τοκετός έπειτα από καισαρική τομή (VBAC=vaginal birth after cesarean ή TOLAC trial of labor after cesarean) είναι εφικτός, εντούτοις μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές με ολέθρια αποτελέσματα. Η πιο καταστροφική από τις πιθανές επιπλοκές είναι η ρήξη της παλιάς ουλής της μήτρας κατά την εξώθηση. Αυτό συνοδεύεται από οξύ άλγος για τη γυναίκα και απότομη πτώση της αρτηριακής της πίεσης καθώς αιμορραγεί στο εσωτερικό της κοιλιάς. Εφόσον γίνει αμέσως αντιληπτή από τον ιατρό, θα πρέπει να διεξαχθεί επείγουσα καισαρική τομή μέσα σε λίγα λεπτά με σοβαρό κίνδυνο για τη ζωή του μωρού και της ίδιας της γυναίκας. Συνεπώς η VBAC πρέπει να γίνεται μόνο σε ιδρύματα με δυνατότητα άμεσης καισαρικής τομής.

Σύμφωνα με το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων, η πιθανότητα ρήξης της μήτρας κατά τον τοκετό έπειτα από παλαιότερη καισαρική τομή είναι 0,2-1.5% ή αλλιώς 1 στις 500. Η χορήγηση πρόκλησης του τοκετού αυξάνει αυτή τη πιθανότητα. Έως και οι μισές από τις γυναίκες που επιχειρούν το VBAC, τελικά θα γεννήσουν με νέα καισαρική τομή.

Η επίτοκος θα πρέπει να γνωρίζει αυτό το ρίσκο και να το συζητήσει με τον θεράποντα ιατρό της προκειμένου να πάρει την απόφαση για VBAC.

Εμβρυϊκή ανάπτυξη: απ’τη Σύλληψη ως τη Γέννηση

Κατά μέσο όρο μια εγκυμοσύνη διαρκεί 40 εβδομάδες (ή 10 σεληνιακούς μήνες ή 280 ημέρες). Η αρχή της υπολογίζεται από την πρώτη ημέρα της τελευταίας εμμηνορρυσίας. Η διάρκειά της χωρίζεται σε τρία άνισα τρίμηνα με διαφορετικά μεταξύ τους χαρακτηριστικά. Τις πρώτες 12 εβδομάδες, οι αλλαγές στο σώμα σας δεν είναι εμφανείς, περνούν σχεδόν απαρατήρητες. Κι όμως, το έμβρυο έχει αναπτύξει όλα του τα όργανα: καρδιά, εγκέφαλο και άκρα σε μικρογραφία! Στο δεύτερο τρίμηνο, από τη 13η έως και την 26ηεβδομάδα, καθώς το έμβρυο μεγαλώνει η κοιλιά σας θα στρογγυλεύει και θα προβάλλει προς τα έξω. Στο τρίτο τρίμηνο, από την 27ηεβδομάδα ως τον τοκετό, θα έχετε βαρύνει αρκετά. Κι όμως, θα αισθάνεστε μια μοναδική ικανοποίηση, που το σώμα σας εκφράζει τη δύναμη του να φέρει στον κόσμο μια νέα ζωή.

Κύριο χαρακτηριστικό της προγεννητικής περιόδου είναι ο ταχύτατος ρυθμός ανάπτυξης. Σε καμία άλλη περίοδο της ζωής του ανθρώπου δε συμβαίνουν τόσο ραγδαίες και περίπλοκες αλλαγές. Όπως όλοι ξέρουμε, κάθε ζωντανός οργανισμός αρχίζει με ένα μοναδικό κύτταρο. Στον άνθρωπο το αρχικό αυτό κύτταρο είναι ένα μικροσκοπικό σωματίδιο, αόρατο σχεδόν στο γυμνό μάτι. Στο διάστημα των 9 μηνών της εγκυμοσύνης θα μεταβληθεί σε έναν πλήρη βιολογικό οργανισμό 3-3,5 κιλών.

Η ραγδαία αυτή ανάπτυξη δεν αναφέρεται μόνο σε ποσοτική αύξηση, αλλά περιλαμβάνει και ποικίλες δομικές διαφοροποιήσεις και λειτουργικές συνοργανώσεις πολύπλοκων βιολογικών οργάνων και συστημάτων. Ήδη από το τέλος του 2ουμήνα το έμβρυο έχει αναγνωρίσιμη ανθρώπινη μορφή και το 95% των οργάνων του έχει διαμορφωθεί. Στο τέλος του 6ου μήνα έχει όλο το βιολογικό εξοπλισμό που του είναι αναγκαίος, για να ζήσει ως ανεξάρτητος οργανισμός έξω από το σώμα της μητέρας του.

Ας δούμε με λεπτομέρειες βήμα προς βήμα αφενός την ανάπτυξη του εμβρύου, αφετέρου τις αλλαγές που επιφέρει η εγκυμοσύνη στον οργανισμό σας.

Πρώτο τρίμηνο

1ος μήνας

Γύρω στην 14η ημέρα από την εμμηνορυσία ένα (συνήθως) ωάριο έχει ωριμάσει αρκετά, και με τη διαδικασία που καλείται ωοθυλακιορρηξία απελευθερώνεται από την ωοθήκη για να συλληφθεί από την σάλπιγγα. Η ζωή αρχίζει με τη γονιμοποίηση: εάν ένα σπερματοζωάριο συναντήσει και εισβάλλει μέσα σε ένα ωάριο, θα το γονιμοποιήσει.
Αυτό είναι γνωστό ως σύλληψη. Σε αυτό το στάδιο, το γενετικό υλικό που θα χρειαστεί το γονιμοποιημένο ωάριο είναι πλήρες. Με τη σύντηξη αυτή δημιουργείται το πρώτο κύτταρο του νέου οργανισμού, ο ζυγώτης. Μέσα σε περίπου έξι με επτά ημέρες μετά τη σύλληψη, το γονιμοποιημένο ωάριο, το οποίο διαιρείται συνεχώς, περνάει μέσα από τη σάλπιγγα και καταλήγει στην μήτρα, όπου και εμφυτεύεται. Στο στάδιο αυτό και με τις συνεχείς διαιρέσεις που έχουν συμβεί, η μάζα κυττάρων έχει δημιουργήσει την βλαστοκύστη. Ό,τι απέμεινε από το ραγέν ωοθυλάκιο στην ωοθήκη, μετατρέπεται τώρα στο λεγόμενο ωχρό σωμάτιο, που παράγει ορμόνες για την διατήρηση της εγκυμοσύνης κατά τις επόμενες 8 έως 10 εβδομάδες.

Κατά τη στιγμή της εμφύτευσης του σχηματιζόμενου εμβρύου στο ενδομήτριο (γύρω στην 21η-22η ημέρα από την πρώτη μέρα εμμηνορυσίας) μπορεί να παρατηρήσετε κάποιες κηλίδες αίματος και να νομίσετε ότι έχετε αδιαθετήσει ξανά. Είναι όμως απολύτως φυσιολογικό και εφόσον προσπαθείτε να συλλάβετε δεν θα πρέπει να ανησυχήσετε.

Στην αρχή της 4ης εβδομάδας η βλαστοκύστη έχει εμφυτευθεί στη μήτρα και συνεχίζοντας τον πολλαπλασιασμό της χωρίζεται σε δύο μέρη. Το ένα θα δώσει το έμβρυο ενώ το άλλο θα δώσει τους υμένες και τον πλακούντα.Στο τέλος αυτής της εβδομάδας θα περιμένετε περίοδο (ή θα ελπίζετε ότι δεν θα έρθει αν έχετε προγραμματίσει εγκυμοσύνη). Μερικά από τα πρώτα συμπτώματα της εγκυμοσύνης μοιάζουν αρκετά με αυτά που έχετε περιμένοντας περίοδο, όπως κούραση, τάση μαστών και πρήξιμο. Ίσως νοιώθοντας αυτά να σκέφτεστε ότι δεν είστε έγκυος. Περιμένετε για λίγες ημέρες...

Ο πλακούντας είναι η πηγή ζωής του μωρού. Μεταφέρει το οξυγόνο και τα θρεπτικά συστατικά από το αίμα της μέλλουσας μητέρας στο μωρό. Μέσω του ομφάλιου λώρου ο πλακούντας συνδέεται με το μωρό, ενώ από την άλλη πλευρά στερεώνεται μέσα στο εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας.

Το αμνιακό υγρό είναι ένα διαυγές υδατώδες υγρό που προστατεύει το έμβρυο στη μήτρα. Μέσα σε αυτό, το έμβρυο μπορεί να αναπτυχθεί με ασφάλεια και μπορεί να κινηθεί άνετα. Επίσης, το αμνιακό υγρό έχει τη δυνατότητα να απορροφά τους κραδασμούς και να απομονώνει το έμβρυο από τις εξωτερικές πιέσεις.

2ος μήνας

Την 5η εβδομάδα έχει σχηματισθεί ο εμβρυϊκός δίσκος που αποτελείται από τρία στρώματα: εξώδερμα, μεσόδερμα και ενδόδερμα. Από το εξώδερμα θα δημιουργηθούν ο νευρικός σωλήνας που στο μέλλον θα δώσει το νευρικό σύστημα (εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό), δέρμα και τρίχες. Το μεσαίο στρώμα (μεσόδερμα) θα δώσει την καρδιά, το κυκλοφορικό σύστημα, τα οστά, τους μυς, τα νεφρά, τα αναπαραγωγικά όργανα. Σε αυτή την εβδομάδα η καρδιά και ένα πρόγονο κυκλοφορικό σύστημα θα δημιουργηθούν γρήγορα. Η καρδιά και το κυκλοφορικό είναι το πρώτο σύστημα που θα λειτουργήσει στο έμβρυο. Από το ενδόδερμα θα δημιουργηθεί το έντερο, το συκώτι, το πάγκρεας και η κύστη.

Το μήκος του εμβρύου είναι λίγα χιλιοστά και το μέγεθός του περίπου σαν ένα φασόλι. Το έμβρυο αναπτύσσεται από το κεφάλι προς τα κάτω. Το κεφάλι και ο λαιμός είναι σχηματισμένα, τα αυτιά, τα μάτια, ο εγκέφαλος και η καρδιά έχουν αρχίζει να σχηματίζονται, ενώ τα ποδαράκια και τα χεράκια του εμβρύου είναι ακόμα πολύ μικρά.

Πλέον η περίοδος έχει καθυστερήσει να έρθει. Οι περισσότερες γυναίκες προβαίνουν τώρα σε ένα τεστ κυήσεως με ούρα. Με ένα ενδοκολπικό υπερηχογράφημα ελέγχουμε αν η εγκυμοσύνη είναι ενδομήτρια ενώ την 6η με 7η πλέον εβδομάδα κύησης μπορούμε να ακούσουμε τους καρδιακούς παλμούς του εμβρύου και το άκουσμά τους θα είναι η πρώτη συγκλονιστική επιβεβαίωση ότι θα γίνετε μητέρα.

Η αύξηση της προγεστερόνης από την εγκυμοσύνη δημιουργεί υπερβολική τάση στους μαστούς, αύξηση της πείνας και μερικές φορές ζαλάδα, πρωινή αδιαθεσία και τάση για εμετό. Η αύξηση της μήτρας πιέζει την κύστη και δημιουργεί συχνοουρία. Από την 6η εβδομάδα η πρωινή αδιαθεσία θα είναι μόνιμη συντροφιά σε κάθε στιγμή της ημέρας όχι όμως σε όλες τις εγκυμοσύνες. Αρχίζετε να απεχθάνεστε ορισμένα φαγητά και συγκεκριμένες μυρωδιές, όπως καφές, μπορούν να σας δημιουργήσουν τάση για εμετό. Προσπαθήστε να αποφύγετε αυτές τις μυρωδιές. Φροντίστε το πρωινό σας να περιέχει στεγνά σνακς ενώ η δίαιτα σας να είναι υψηλή σε πρωτεΐνες και υδατάνθρακες. Επειδή αυτή είναι μια πολύ σημαντική στιγμή για την ανάπτυξη του εμβρύου που δημιουργεί όλα του τα όργανα αποφύγετε πάση θυσία αλκοόλ, ουσίες, τσιγάρο, βαφές μαλλιών.Πράγματα που δεν χρειάζεστε αυτόν τον καιρό.

Αυτή η περίοδος είναι η πιο κρίσιμη επίσης για το ενδεχόμενο αποβολής. Κάθε γυναίκα ανησυχεί γι’ αυτό. Αν βιώσετε κράμπες χαμηλά στην κοιλιά, ή πόνο παρόμοιο με αυτόν της περιόδου, ή παρατηρήσετε αιμορραγία, επικοινωνήστε με το γυναικολόγο σας προκειμένου να εξεταστείτε. Κάθε αιμορραγία ή πόνος δεν σημαίνει αποβολή. Πολλές γυναίκες που είχαν αιμορραγίες στην αρχή της εγκυμοσύνης γέννησαν υγιέστατα μωρά.

Κατά την 8η εβδομάδα έχουν πλέον σχηματισθεί τα άκρα, ξεκινά η δημιουργία των οστών, ενώ το πρόσωπο αλλάζει καθώς τα μάτια, τα αυτιά και η μύτη αρχίζουν να φαίνονται. Δημιουργούνται η στοματική και η ρινική κοιλότητα, η παρεγκεφαλίδα, ο σπλήνας και το άνω χείλος. Αρχίζει η διαφοροποίηση των οργάνων (ήπαρ, πάγκρεας, στομάχι, πνεύμονες). Το μήκος του εμβρύου είναι μεταξύ 9-13 χιλιοστών.

3ος μήνας

Μεταξύ 9ης και 10ης εβδομάδας η ανάπτυξη του εμβρύου είναι πράγματι θεαματική. Στο πρόσωπο του προβάλλουν τα οστά που θα διαμορφώσουν τα χαρακτηριστικά του. Διακρίνονται τα μικροσκοπικά ρουθούνια, η μύτη, που είναι ακόμα πλακουτσωτή και σχηματίζονται η άνω και η κάτω γνάθος. Υπάρχουν ακόμα και οι καταβολές των δοντιών και οι γευστικοί κάλυκες. Τα μάτια μετατοπίζονται από τα πλάγια του κεφαλιού προς τα εμπρός και είναι καλυμμένα από βλέφαρα. Οι διογκώσεις των αφτιών χωρίζονται σε εσωτερικά και εξωτερικά τμήματα. Τα άνω και τα κάτω άκρα του αποκτούν αρθρώσεις. Έχουν ξεχωρίσει οι αγκώνες, οι καρποί και τα δάχτυλα των χεριών, οι άκρες των οποίων έχουν μικροσκοπικά μαξιλαράκια. Στα κάτω άκρα διαμορφώνονται τρία ξεχωριστά τμήματα: ο μηρός, η κνήμη και το άκρο πόδι και διακρίνονται τα δάχτυλα. Στο λεπτό και διαφανές δέρμα του έχει αρχίσει ο σχηματισμός των ιδρωτοποιών αδένων και φυτρώνει το πρώτο χνούδι. Ολοκληρώνονται η ανάπτυξη των νεφρών και το κοιλιακό τοίχωμα που περικλείει το έντερο.Η καρδιά έχει βαλβίδες, τέσσερις θαλάμους και χτυπάει με 160-180 παλμούς το λεπτό. Οι πνεύμονες διακλαδίζονται συνεχώς σε μικροσκοπικούς σωλήνες. Ο εγκέφαλος έχει τετραπλασιαστεί και περιβάλλεται από το ήδη σχηματισμένο κρανίο. Όλα τα κύρια όργανα του εμβρύου έχουν σχηματιστεί και είναι στη θέση τους έτοιμα να εξελιχθούν.

Μπαίνοντας στην 11η εβδομάδα το έμβρυο έχει δημιουργήσει όλα τα σημαντικά του όργανα. Είναι μια περίοδος γρήγορης ανάπτυξης που στην αρχή αυτής της εβδομάδας είναι περίπου 3 εκατοστά ενώ στο τέλος το διπλάσιο. Το κεφάλι έχει περίπου το μισό μήκος από όλο το σώμα. Στην εβδομάδα αυτή γίνεται η μέτρηση της αυχενικής διαφάνειας. Πρόκειται για ένα υπερηχογράφημα όπου μετράται το πάχος της αυχενικής πτυχής του εμβρύου που προκαλεί η συσσώρευση υγρού στον αυχένα του. Αυξημένο πάχος σε συνδυασμό με άλλους υπερηχογραφικούς δείκτες συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για χρωμοσωμιακίες ανωμαλίες (πχ σύνδρομο Down).Η μήτρα έχει το μέγεθος ενός γκρέιπφρουτ. Οι πρωινές αδιαθεσίες αρχίζουν να λιγοστεύουν, παραμένουν όμως οι αναγούλες που προκαλούνται από ορισμένες μυρωδιές.

Κατά την 12η εβδομάδα έχει ολοκληρωθεί ο σχηματισμός όλων των οργάνων του εμβρύου. Από δω και στο εξής θα αρχίσουν να μεγαλώνουν και να ωριμάζουν έως τον τοκετό. Δάκτυλα, μαλλιά και νύχια αρχίζουν να μεγαλώνουν. Τα γενετικά όργανα αρχίζουν να σχηματίζονται και να παίρνουν την τελική τους μορφή. Σε αυτή τη φάση, ο πλακούντας έχει πια ωριμάσει και αναλαμβάνει τη συντήρηση του εμβρύου. Το έμβρυο σε αυτή τη φάση, έχει μήκος 60 χιλιοστά και ζυγίζει 8 γραμμάρια.

Πλέον ο κίνδυνος αποβολής έχει μειωθεί δραματικά. Οι ναυτίες υποχωρούν ενώ η μήτρα φτάνει στην ηβική σύμφυση. Έτσι αρχίζει να βγαίνει από την λεκάνη σταματώντας να πιέζει την κύστη, μειώνοντας την συχνοουρία, η οποία θα επανέλθει κατά το τελευταίο τρίμηνο όταν η μήτρα θα έχει μεγαλώσει υπερβολικά.

Δεύτερο τρίμηνο

4ος μήνας

Αν και μικροσκοπικό, το έμβρυο είναι πια τέλεια σχηματισμένο. Στο υπερηχογράφημα ξεχωρίζουν κάποια χαρακτηριστικά του προσώπου του, όπως η μύτη και το στόμα. Οι μύες στο πρόσωπο έχουν αναπτυχθεί και εκτελεί ασυναίσθητες συσπάσεις. Τα μάτια παραμένουν ερμητικά κλειστά, αλλά ο αμφιβληστροειδής χιτώνας αντιδρά στο φως που διαπερνά το τοίχωμα της κοιλιάς σας. Τα ακουστικά οστάρια σκληραίνουν και στα αφτιά του εμβρύου σας φτάνουν αμυδρά κάποιοι ήχοι. Αρχίζουν να φυτρώνουν τα φρύδια και οι βλεφαρίδες και να προβάλλουν τα νύχια στα δάκτυλα των χεριών του, τα οποία έχουν χωρίσει το ένα από το άλλο. Τα δάκτυλα των ποδιών έχουν επίσης ξεχωρίσει αλλά τα νύχια στα πόδια θα αρχίσουν να φυτρώνουν αργότερα.

Το έμβρυο σε αυτή τη φάση δεν έχει καθόλου υποδόριο λίπος. Είναι τόσο αδύνατο, που πάνω στο λεπτό και διαφανές δέρμα του διακρίνονται οι διακλαδώσεις των αιμοφόρων αγγείων. Οι πνεύμονές του αναπτύσσονται, αλλά ακόμα είναι ανώριμοι και όλο το απαραίτητο οξυγόνο το προμηθεύεται από το αίμα του πλακούντα, που περνάει απευθείας στο κυκλοφορικό του σύστημα. Μια πολύ σημαντική εξέλιξη είναι ότι ο εγκέφαλος συνδέεται με το νευρικό και το μυϊκό σύστημα επιτρέποντας τις πρώτες συντονισμένες κινήσεις. Αυτό σημαίνει ότι το έμβρυο αρχίζει να γίνεται δραστήριο. Λυγίζει και τεντώνει τα δάκτυλα, τα χέρια και τα πόδια του και πιπιλίζει τον αντίχειρα του.

Κατά την 14η εβδομάδα η μήτρα σας που μεγαλώνει διαρκώς είναι πλέον ακριβώς πάνω από την ηβική σας σύμφυση. Η μέση γραμμή στην κοιλιά μπορεί να μαυρίσει. Αυτή την εβδομάδα αρχίζει να δημιουργείται το τριχωτό της κεφαλής συμπεριλαμβανομένων και των φρυδιών. Επίσης δημιουργείται ένα λεπτό χνούδι που καλύπτει και προστατεύει το δέρμα του εμβρύου, το οποίο θα διατηρηθεί μέχρι το τέλος της εγκυμοσύνης. Τα νεφρά αρχίζουν να παράγουν ούρα, τα οποία αποβάλλονται στο αμνιακό υγρό που περιβάλει το έμβρυο.Στα αγόρια δημιουργείται ο προστατικός αδένας ενώ στα κορίτσια οι ωοθήκες κατεβαίνουν από την κοιλιά στην λεκάνη. Σε αυτή την εβδομάδα αρχίζει η παραγωγή των ορμονών καθώς οι περισσότεροι ενδοκρινείς αδένες έχουν ωριμάσει.

Στην 15η εβδομάδα το έμβρυο ζυγίζει 60-70 γραμμάρια. Τα αυτιά του μωρού είναι σχεδόν στη θέση τους, αν και λίγο χαμηλότερα. Το μυϊκό σύστημα συνεχίζει να αναπτύσσεται και είναι σε θέση να κάνει το χεράκι του μπουνιά καθώς επίσης να κάμψει τους καρπούς, τους αγκώνες και τα πόδια. Στις 15 εβδομάδες η καρδιά της εγκύου αντλεί 20% περισσότερο αίμα από ότι συνήθως για να εφοδιάσει την μήτρα και το μωρό με τα απαραίτητα συστατικά.

Τα 2-3 κιλά που έχετε πάρει από την κατακράτηση υγρών, την μείωση των εμετών και την καλή διάθεση που έχετε τώρα θα σας κάνουν αναγκαία την αλλαγή των ενδυμάτων καθώς αυτά δεν πρέπει να είναι σφιχτά. Προτιμήστε ενδύματα που δεν σφίγγουν κυρίως στη μέση και είναι άνετα και μαλακά.

Την 16ηεβδομάδα το μωρό σχεδόν ολοκληρώνει την ανάπτυξη των μυών και οι κινήσεις του γίνονται συντονισμένες. Τελειοποιείται η ανάπτυξη των μυών του προσώπου και το έμβρυο μπορεί σε αυτή την εβδομάδα να πάρει διάφορες εκφράσεις. Μπορεί να αρχίσετε να νιώθετε μερικά φτερουγίσματα καθώς το μωρό κινείται πιο συντονισμένα και αν δεν είναι η πρώτη σας εγκυμοσύνη τότε μπορεί όντως να το ακούσετε.Πόνοι σαν βελονιάσματα ή μυρμηκιάσματα στην κοιλιά ενοχλούν εξαιτίας της πάχυνσης του τοιχώματος της μήτρας και έλξης των συνδέσμων που συγκρατούν την μήτρα. Η μήτρα φθάνει περίπου στο μέσο της απόστασης από την ηβική σύμφυση έως τον ομφαλό. Ολοκληρώνεται ο σχηματισμός των έξω γεννητικών οργάνων ενώ κυκλοφορικό και ουροποιητικό σύστημα λειτουργούν κανονικά. Το μήκος του μωρού σας είναι περίπου 10-11 εκατοστά και το βάρος του 80-100 γραμμάρια.Σε αυτή την εβδομάδα μπορούμε να καθορίσουμε υπερηχογραφικά το φύλο του εμβρύου.

5ος μήνας

Τώρα, που το έμβρυό σας είναι στο μέσο περίπου της εξέλιξής του, ο ρυθμός ανάπτυξής του επιβραδύνεται για να ωριμάσει με διαφορετικό τρόπο. Το βάρος πέφτει πια στην ανάπτυξη των πνευμόνων, του πεπτικού και του ανοσοποιητικού του συστήματος.Τα μάτια του, κλειστά ακόμα, κινούνται τώρα αργά από τη μια πλευρά στην άλλη. Οι γευστικοί κάλυκες είναι ώριμοι και μέσα στα ούλα έχουν σχηματιστεί τα πρώτα του δόντια. Ανοιγοκλείνει το στόμα και βγάζει ελαφρώς τη γλώσσα. Ακούει επίσης τους οξείς και δυνατούς ήχους, που το κάνουν να αναπηδάει.

Καθώς το μυϊκό και το νευρικό του σύστημα είναι πιο ανεπτυγμένα, οι κινήσεις του είναι πιο ζωηρές και πιο συντονισμένες. Εσείς θα τις αισθάνεστε σαν απαλά "φτερουγίσματα" στην κοιλιά σας. Ζείτε τώρα μία από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές της εγκυμοσύνης, γιατί αισθάνεστε πια ότι το μωράκι σας είναι εκεί και συνυπάρχετε. Ένα κανάλι άμεσης επικοινωνίας άνοιξε μαζί του για όλο το εικοσιτετράωρο. Στην αρχή (αν μάλιστα πρόκειται να γίνετε μητέρα πρώτη φορά), ίσως νομίσετε ότι τα φτεροκοπήματα αυτά δεν είναι παρά αέρας στο στομάχι σας. Γρήγορα όμως, θα καταλάβετε ότι είναι οι σκανταλιές που κάνει το μικρό σας ζιζάνιο που ακολουθεί το δικό του, ξεχωριστό ωράριο. Έτσι, θα ''δίνει το παρών'' και θα σας καθησυχάζει όποτε εκείνο θέλει και όποιες ώρες της ημέρας ή της νύχτας προτιμά. Οι πιο αγαπημένες του στιγμές για να απλώνει τα χέρια και τα πόδια του, να κλωτσά και να κάνει "αταξίες" είναι εκείνες που συχνά συμπίπτουν με την ξεκούραση και τον ύπνο σας. Όταν εσείς έχετε έντονη δραστηριότητα εκείνο συνήθως ησυχάζει, επειδή η κίνησή σας το νανουρίζει. Όταν όμως ξεκουράζεστε κάνει ό,τι μπορεί για να δηλώνει την παρουσία του.

Κατά την 17η εβδομάδα μικρές καφέ κηλίδες μπορεί να εμφανισθούν στο πρόσωπό σας (ιδιαίτερα στο μέτωπο, στόμα, μύτη και σαγόνι): πρόκειται για το χλόασμα της εγκυμοσύνης, το οποίο συνήθως εξαφανίζεται μετά τον τοκετό. Το έμβρυο αναπτύσσεται με ραγδαίο ρυθμό. Έχει μήκος 12-13 εκατοστά και βάρος 110-140 γραμμάρια.

Στην 18η εβδομάδα το μωρό σας είναι περίπου 14,5 εκατοστά και ζυγίζει σχεδόν 200 γραμμάρια. Τελειοποιούνται τα κόκκαλα του εσωτερικού αυτιού και οι νευρικές απολήξεις στον εγκέφαλο έτσι ώστε το μωρό σας μπορεί τώρα να ακούσει τον κτύπο της καρδιάς σας καθώς και το αίμα που κινείται στην ομφαλίδα. Το πιο καταπληκτικό είναι ότι το μωρό σας έχει πλέον δακτυλικά αποτυπώματα, αφού πάνω στην επιδερμίδα των δακτύλων του έχουν σχηματιστεί όλες εκείνες οι λεπτές γραμμούλες. Αν βλέπατε μια φωτογραφία του θα διαπιστώνατε ότι τα χαρακτηριστικά του προσώπου του είναι πολύ ευδιάκριτα.

Την 19η εβδομάδα το μωρό ζυγίζει πάνω από 240 γραμμάρια. Αν είναι κορίτσι οι ωοθήκες περιέχουν όλα τα πρωτόγονα ωάρια, γύρω στα επτά εκατομμύρια, που θα ελαττωθούν στα δύο εκατομμύρια περίπου, όταν γεννηθεί. Επίσης, αναπτύσσονται οι θηλές και οι αδένες των μαστών και στα δύο φύλα. Το σώμα του μωρού καλύπτεται από χνούδι που θα παραμείνει μέχρι τη γέννηση, ενώ πάνω σ’αυτό αγκιστρώνεται το εμβρυϊκό σμήγμα, μια κολλώδης ουσία που εκκρίνουν οι σμηγματογόνοι αδένες και λειτουργεί ως προστατευτικό κάλυμμα. Κάτω από το δέρμα παράγεται λίπος. Στρώσεις καστανού λίπους, το φαιό λίπος, εμφανίζονται στο λαιμό, στο στήθος και στα νεφρά, ενώ σε όλο το υπόλοιπο σώμα του αναπτύσσεται λευκό λίπος, με αποτέλεσμα να δείχνει λίγο πιο παχύ.

Στην 20η εβδομάδα έχετε φτάσει πλέον στο μέσον της εγκυμοσύνης σας. Η κορυφή της μήτρας βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τον ομφαλό σας και αρχίζει να πιέζει το διάφραγμα, τους πνεύμονες, το στομάχι, τα νεφρά και την κύστη. Αυτή η πίεση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα μια ελαφρά δυσκολία στην αναπνοή σας, ή ακόμη και μια μικρή εξόγκωση του ομφαλού (μικρή ομφαλοκήλη). Σ’αυτή την εβδομάδα το έμβρυο ζυγίζει περίπου 300 γραμμάρια και το μήκος του απ’το κεφάλι ως τους γλουτούς είναι γύρω στα 15,5 εκατοστά. Από αυτή την εβδομάδα μέχρι την 24η μπορεί να γίνει η εξέταση του β-επιπέδου. Πρόκειται για υπερηχογράφημα που αναλύει όλες τις δομές του εμβρύου. Είναι διπλή εξέταση και καθορίζει την σωστή ανατομία του εμβρύου (εγκέφαλος, μάτια, στόμα, καρδιά, πνεύμονες, νεφροί, κύστη, άκρα) καθώς επίσης και υπερηχογραφικούς δείκτες που υποδεικνύουν χρωμοσωμιακές ανωμαλίες στο έμβρυο.

Την 21η εβδομάδα το μωρό ζυγίζει περίπου 360 γραμμάρια. Μπορεί να κολυμπάει μέσα στο αμνιακό υγρό αν και ξεκινώντας από αυτή την εβδομάδα αρχίζει να παίρνει θέση και να έχει τις περισσότερες ώρες το κεφάλι προς τα κάτω. Ο καρδιακός ρυθμός μειώνεται σε συχνότητα και γίνεται ισχυρότερος σε ένταση. Μέχρι αυτή την στιγμή το ήπαρ και ο σπλήνας του εμβρύου παράγουν το αίμα του. Σε αυτή την εβδομάδα αρχίζει να δημιουργείται ο μυελός των οστών που θα συμβάλει στο σχηματισμό του αίματος του εμβρύου.

Προσπαθήστε να ασκήστε ελαφρά έτσι ώστε να αποφύγετε την μεγάλη αύξηση βάρους και τον πόνο στην μέση και στην σπονδυλική στήλη. Θα πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτική καθώς οι σύνδεσμοι κατά την εγκυμοσύνη χαλαρώνουν και έτσι διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο να τραυματιστείτε. Προτιμήστε το κολύμπι και το χαλαρό περπάτημα.

6ος μήνας

Τον 6ο μήνα το έμβρυο έχει αποκτήσει πιο αρμονικές αναλογίες, ίδιες περίπου με του νεογέννητου. Το δέρμα του είναι κοκκινωπό και ρυτιδωμένο, επειδή δεν έχει ακόμα αρκετό λίπος.

Την 22η εβδομάδα το μωρό ζυγίζει 430 γραμμάρια και είναι περίπου 27 εκατοστά. Ο εγκέφαλος αρχίζει να αναπτύσσεται αρκετά γρήγορα σε αυτή την περίοδο και αναπτύσσει τις πιο λεπτές λειτουργίες. Τελειοποιεί τις αισθήσεις του έτσι ώστε το έμβρυο να αποκτήσει αφή. Το μωρό μπορεί να πειραματιστεί με αυτή την νέα αίσθηση της αφής χτυπώντας το πρόσωπο του ή πιπιλώντας τον αντίχειρά του καθώς επίσης και το αίσθημα άλλων μερών του σώματός του για να δει πως κινούνται. Αρχίζει να κινεί την γλώσσα του και τελειοποιούνται οι σύνδεσμοι των μυών της γλώσσας με τον εγκέφαλο. Στα αγόρια οι όρχεις αρχίζουν την κάθοδο τους προς το όσχεο αλλά παραμένουν ακόμη στην περιτοναϊκή κοιλότητα, ενώ στα κορίτσια αναπτύσσεται ο κόλπος.

Από τις 22 εβδομάδες αρχίζουν μικρές ανώμαλες και ανώδυνες συστολές (Braxton Hicks) που μπορούν να γίνουν ορατές κοιτώντας την κοιλιά να συσπάται. Πολλές φορές οι μέλλουσες μαμάδες έχουν την αίσθηση ότι «τεντώνεται το μωρό». Οι συστολές αυτές δεν πρέπει να είναι πολλές (περισσότερες από 4 την ώρα) ούτε δυνατές αλλά ούτε να συνοδεύονται με πόνο στη μέση. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να ενημερωθεί ο ιατρός το συντομότερο δυνατό. Αν έχετε επίπονες και ρυθμικές συστολές (σε τακτά χρονικά διαστήματα) μπορεί να είναι ένδειξη πρόωρου τοκετού.Φοράτε χαμηλά παπούτσια χωρίς τακούνια και μην καταπονείτε το σώμα σας.

Την 22η με 24η εβδομάδα τα βλέφαρα χωρίζουν και τα μάτια ανοίγουν και το έμβρυο στυλώνει το βλέμμα ώστε να αντικρίσει για πρώτη φορά τον ενδομήτριο μικρόκοσμο μέσα στον οποίο ζει και αναπτύσσεται όλο αυτό τον καιρό. Μπορεί να διακρίνει κάποιες σκιές και το κόκκινο φως μέσα από το τοίχωμα της κοιλιάς σας. Το οπτικό του πεδίο είναι 20-24 εκ., όσο και το πεδίο ορατότητας που έχει μέσα στη μήτρα. Τα φρύδια και οι βλεφαρίδες του έχουν σχηματιστεί.

Οι κινήσεις του ζωηρεύουν, κλοτσάει, κάνει το χέρι του γροθιά και δίνει την εντύπωση ότι κρατιέται από τον ομφάλιο λώρο. Τα εγκεφαλικά κύτταρα που ελέγχουν τη συνειδητή σκέψη ωριμάζουν και οι αισθήσεις του οξύνονται. Επιπλέον, έχει αναπτύξει ένα πρόγραμμα δραστηριότητας, στο οποίο παρεμβάλλονται μεγάλα διαλείμματα ύπνου, 16-20 ωρών!

Καθώς η μήτρα μεγαλώνει αρχίζει η συχνοουρία από την πίεση της κύστης. Αποφύγετε να μένετε πολλές ώρες όρθια καθώς οι φλέβες των ποδιών μπορούν να ζοριστούν και να αρχίσει να διαφαίνεται μια φλεβίτιδα. Αν το βράδυ δεν μπορείτε να κοιμηθείτε μην ανησυχήσετε είναι συχνό φαινόμενο. Κάντε ένα ζεστό, χαλαρωτικό μπάνιο και προσπαθήστε να κοιμηθείτε στο πλάι (καλύτερα στο αριστερό). Από δω και στο εξής ο ύπνος ανάσκελα θα είναι δύσκολος καθώς το αίμα που επιστρέφει από τα πόδια, περνάει πίσω από την σπονδυλική στήλη για να επιστρέψει στην καρδιά. Η έγκυος που προσπαθεί να κοιμηθεί ανάσκελα ρίχνει το αυξημένο βάρος της μήτρας στις φλέβες εμποδίζοντας την επαναφορά του αίματος από τα πόδια στην καρδιά. Έτσι νιώθει ταχυκαρδία και ανησυχία. Προτιμήστε να κοιμάστε στο αριστερό πλάι γιατί έτσι μεταφέρετε περισσότερο αίμα στην μήτρα. Χρησιμοποιείστε κατά την διάρκεια του ύπνου περισσότερα μαξιλάρια έτσι ώστε να στηρίξετε σωστά το σώμα σας.

Την 24η εβδομάδα μπορεί να εμφανιστούν οι πρώτες ραγάδες στην κοιλιά, στη μέση, στους γλουτούς και στο στήθος. Η κορυφή της μήτρας έχει φτάσει πάνω από τον ομφαλό. Στο έμβρυο αναπτύσσεται το κέντρο ισορροπίας και έτσι είναι σε θέση να ξέρει αν είναι όρθιο ή ανάποδα. Από την 24η εβδομάδα έως την 28η είναι ο χρόνος που γίνεται η καμπύλη σακχάρου, σημαντική εξέταση για την διάγνωση του διαβήτη στην κύηση. Το βάρος του εμβρύου έχει φτάσει τα 630 γραμμάρια.

Στην 25η εβδομάδα πλέον το μωρό κλωτσάει ! Ο χώρος του επιτρέπει να κινείται αρκετά ακόμη και μπορεί να αλλάζει θέση μέχρι και την 35ηεβδομάδα. Είναι πλήρως σχηματισμένο και μοιάζει σαν μία ανθρώπινη μινιατούρα. Είναι η εποχή που τα αυτάκια του γίνονται ευαίσθητα στους ήχους, ό,τι πρέπει δηλαδή για να ξεκινήσει η μουσική του παιδεία. Το μωρό σας αρχίζει να ξεχωρίζει τη φωνή σας, να αναπηδά στους δυνατούς θορύβους και να εκτιμά μια καλή μελωδία ιδιαίτερα, λένε οι ειδικοί, αν συνθέτης της είναι ο Μότσαρτ. Τώρα, επειδή ακριβώς ανταποκρίνεται στα αγγίγματα και τους ήχους μπορεί να επικοινωνεί μαζί σας με κλωτσιές. Αν χτυπήσετε ελαφρώς την κοιλιά σας, θα διαπιστώσετε ότι θα σας απαντήσει ! Εσείς δεν έχετε παρά να επωφεληθείτε από τις δυνατότητες που σας προσφέρει πια η ανάπτυξή του, για να βάλετε τις βάσεις μιας σχέσης η οποία θα συνεχιστεί για πάντα. Αρχίστε, λοιπόν, να του μιλάτε, να του βάζετε μουσική, να το χαϊδεύετε και εκείνο μέσα στην κοιλιά σας θα κινείται, θα κοιμάται, θα καταπίνει και θα αποβάλλει αμνιακό υγρό, θα παθαίνει λόξυγκα, θα βήχει.

Αναγνωρίζει, έστω κι αν φτάνει απόμακρη στα αφτιά του, τη φωνή του πατέρα του. Επίσης η δική σας φωνή του είναι πολύ οικεία, όπως και οι ήχοι στο σώμα σας, δηλαδή τα γουργουρητά της κοιλιάς σας, ο ήχος της ανάσας σας, η ροή του αίματος και ο ρυθμικός χτύπος της καρδιάς σας. Όλα του τα όργανα έχουν αναπτυχθεί και λειτουργούν πλέον κανονικά, με εξαίρεση τους πνεύμονες, που είναι ακόμα γεμάτοι με αμνιακό υγρό και θα χρειαστούν κάποιες εβδομάδες ακόμη για να ωριμάσουν. Ο εγκέφαλός του μπαίνει πια σε μια κρίσιμη φάση εξέλιξης, η οποία θα συνεχιστεί έως τον τοκετό. Όσο για την καρδιά του, χτυπά τώρα με 140 έως 150 παλμούς το λεπτό. Προς το τέλος της 26ης εβδομάδας το μωράκι σας έχει φτάσει τα 35 εκατοστά σε μήκος και ζυγίζει περίπου 750 γραμμάρια. Ωστόσο αν το αντικρίζατε, η εμφάνισή του μπορεί να σας απογοήτευε. Είναι ρυτιδωμένο και φαίνεται άσχημο γιατί κάτω από το λεπτό, κοκκινωπό δερματάκι του δεν υπάρχει ακόμη αρκετό λίπος.

Τρίτο τρίμηνο

7ος μήνας

Αν γεννιόταν τώρα το μικρό σας, παρά τα προβλήματα, θα είχε πολλές πιθανότητες να ζήσει. Ωστόσο θα ήταν εξαιρετικά ευάλωτο, όχι μόνο γιατί δεν θα είχε το απαραίτητο βάρος, αλλά και γιατί ο βαθμός ανάπτυξής του δεν θα του επέτρεπε να προσαρμοστεί εύκολα και γρήγορα στον εξωτερικό κόσμο. Οι πνεύμονές του δεν έχουν εξελιχθεί ακόμα ώστε να αναπνέει χωρίς υποστήριξη, ενώ η έλλειψη αρκετού λίπους κάτω από το δέρμα δεν επιτρέπει στο σώμα του να έχει σταθερή θερμοκρασία και να διατηρείται ζεστό. Γι' αυτό άλλωστε, στην περίπτωση πρόωρου τοκετού στο στάδιο αυτό, το μωράκι σας θα χρειαζόταν εντατική ιατρική παρακολούθηση και παραμονή για αρκετές εβδομάδες σε θερμοκοιτίδα. Σημασία όμως έχει ότι πλέον είναι βιώσιμο.

Κατά την 28η εβδομάδα, στα άρρενα έμβρυα οι όρχεις εξέρχονται πλέον της κοιλιάς και κατεβαίνουν προς το όσχεο. Την περίοδο αυτή το έμβρυο είναι καλυμμένο με μια κρεμώδη λευκή ουσία που κάνει το σώμα του αδιάβροχο στο αμνιακό υγρό και το κεφάλι του είναι σε πιο αρμονική αναλογία με το υπόλοιπο σώμα. Πλέον ζυγίζει ένα κιλό !

Ενδέχεται να παρατηρήσετε συσπάσεις της μήτρας ή πόνους στη μέση που μοιάζουν με της περιόδου. Εάν είναι περισσότερες από 4-5 την ώρα, επικοινωνήστε άμεσα με τον ιατρό που σας παρακολουθεί. Έχετε αρχίσει να παίρνετε όλο και περισσότερο βάρος το οποίο είναι αναγκαίο για την ανάπτυξη του μωρού σας. Νιώθετε το σώμα σας αρκετά κουρασμένο και βαρύ. Το στήθος σας μεγαλώνει και μπορεί να αρχίσει να εκκρίνει πύαρ (πρωτόγαλα). Πρέπει να ενυδατώνετε συχνά την κοιλιά σας, για να εμποδίσετε όσο είναι δυνατόν τη δημιουργία ραγάδων. Μπορείτε να ξεκινήσετε προπαρασκευαστική γυμναστική και ψυχοπροφύλαξη. Με την γυμναστική μπορούν να καταπολεμηθούν αρκετά αποτελεσματικά τυχόν πόνοι στην μέση. Η ψυχοπροφύλαξη (ασκήσεις «ανώδυνου τοκετού») βοηθούν επίσης σημαντικά στην γρηγορότερη διεκπεραίωση του φυσιολογικού τοκετού. Καθίστε οκλαδόν προκειμένου να ενισχύσετε το άνοιγμα της λεκάνης σας.

Την 30η εβδομάδα το έμβρυο παίρνει γρήγορα βάρος, παχαίνει και το δέρμα του έχει λιγότερες πτυχές. Οι πνεύμονες και το πεπτικό σύστημα είναι σχεδόν έτοιμα. Γυρίζει τακτικά και μπορεί να παίρνει θέση είτε με το κεφάλι κάτω είτε ανάποδα, ενώ αντιλαμβάνεται τις αλλαγές του φωτός. Αρχίζει να χάνει το χνουδάκι (lanugo) που είχε στο σώμα του.

Η μέση σας επιβαρύνεται από το αυξανόμενο βάρος. Χρησιμοποιήστε όταν ξεκουράζεστε ένα μαξιλάρι στη μέση της σπονδυλικής στήλης και ένα μεγαλύτερο πίσω από τα γόνατα. Η μήτρα πιέζει την κύστη σας και αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης κυστίτιδας. Πίνετε αρκετό νερό και χρησιμοποιήστε βαμβακερά εσώρουχα. Συνεχίστε τη σωστή διατροφή και την ελαφριά άσκηση.

Την 31η εβδομάδα ο εγκέφαλος έχει σχηματισθεί καλά με όλα τα επί μέρους τμήματά του. Οι κλωτσιές του μωρού σας γίνονται ολοένα και πιο δυνατές αλλά οι κινήσεις του γίνονται σπανιότερες εξαιτίας της έλλειψης χώρου μέσα στον αμνιακό σάκο. Τα όργανα του μωρού σας συνεχίζουν να ωριμάζουν και δημιουργείται ένα στρώμα λίπους κάτω από το δέρμα του. Το μωρό σας ζυγίζει περίπου 1.500 γραμμάρια και το μήκος του έχει φτάσει τα 40 εκατοστά.

Η κύστη σας πιέζεται περισσότερο καθώς η μήτρα αυξάνει σε μέγεθος και η συχνοουρία γίνεται εντονότερη. Μπορεί να έχετε κατακράτηση υγρών και να πρήζονται τα πόδια σας. Ενδέχεται να αισθάνεστε δυσφορία και δυσκολία στην αναπνοή. Υπομονή μέχρι το μωρό σας να κατέβει προς τη λεκάνη. Το στήθος σας μεγαλώνει κι άλλο και χρειάζεται στηθόδεσμο ένα νούμερο μεγαλύτερο.

8ος μήνας

Το έμβρυο είναι πια τέλεια σχηματισμένο και όλα τα όργανά του έχουν ωριμάσει, εκτός από τους πνεύμονες που αναπτύσσονται ακόμα. Χάρη στο λίπος που σχηματίζεται κάτω από το δέρμα, οι πτυχές στο σώμα του λειαίνουν και έχει αποκτήσει ροδαλό χρώμα. Χρειάζεται, όμως, επιπλέον λίπος για να μπορεί να διατηρήσει τη θερμοκρασία του σώματος του όταν γεννηθεί. Τώρα, πιθανόν να έχουν φυτρώσει και μαλλιά στο κεφάλι του. Η αντίδρασή του σε διάφορα ερεθίσματα είναι αυξημένη, ανοιγοκλείνει συχνά τα βλέφαρα και αντιλαμβάνεται τις εναλλαγές του φωτός.Το ανοσοποιητικό του σύστημα είναι ακόμα ανώριμο και παίρνει αντισώματα από τη μητέρα μέσω του πλακούντα. Μετά τη γέννα, θα προσλαμβάνει τα αντισώματα από το γάλα της. Παρόλα αυτά παρουσιάζει ήδη ανοσία σε πολλές μολύνσεις.

Η μήτρα σας πιέζει το διάφραγμα με αποτέλεσμα να νιώθετε δυσφορία. Προσπαθήστε να τρώτε μικρά και ελαφριά γεύματα προκειμένου να ανακουφιστείτε. Σε μερικές γυναίκες τα πόδια και οι αστράγαλοι πρήζονται επειδή πιέζονται οι μεγάλες φλέβες της λεκάνης. Κατά την 33η εβδομάδα το μωρό σας μπορεί να έχει λόξυγκα, να κλαίει, να γεύεται το αλμυρό και γλυκό και να ανταποκρίνεται στο φως και τον ήχο. Ο εγκέφαλός του και το νευρικό σύστημα αναπτύσσονται και καθοδηγούν τις σωματικές λειτουργίες. Ο όγκος του αμνιακού υγρού αρχίζει να μειώνεται. Τα οστά του γίνονται πιο δυνατά και τα άκρα γίνονται πιο χοντρά. Είναι καιρός να παρακολουθήσετε την κινητικότητα του μωρού σας. Πλέον έχει φτάσει (ίσως και ξεπεράσει) τα 2 κιλά.

Την 34η εβδομάδα ο πλακούντας συνεχίζει να μεγαλώνει ενώ αρχίζει και η διαδικασία γήρανσής του. Σε δίδυμη κύηση μπορεί να ξεκινήσει τοκετός. Τα έμβρυα που γεννώνται από τώρα και μετά είναι ώριμα με βάρος που είναι περίπου 2,2 κιλά. Η αγαπημένη στάση του μωρού σας είναι να έχει διπλωμένα και σταυρωμένα πάνω στο στήθος του τα χέρια και τα πόδια του ενώ βρίσκεται συνήθως με το κεφάλι προς τα κάτω (κεφαλική προβολή) έχοντας πάρει ήδη θέση για τον τοκετό.

Στην 35η εβδομάδα το μωρό δεν κινείται τόσο έντονα, αφού δεν έχει πολύ χώρο ελεύθερο μέσα στη μήτρα σας και αρχίζει να αναπτύσσει ωράρια ύπνου. Είναι απαραίτητη η παρακολούθηση της κινητικότητάς του από εσάς, με τις κινήσεις που απαιτούνται μέσα στο 24ωρο να είναι τουλάχιστον πέντε.

Σε αυτή τη φάση τα έντερα του εμβρύου είναι γεμάτα από μια καστανο-πρασινωπή ύλη, το μηκώνιο, που αποτελείται από χολή και εντερικά κύτταρα. Το μηκώνιο θα είναι η πρώτη αφόδευση του εμβρύου όταν γεννηθεί. Αν ωστόσο το αποβάλλει μέσα στο αμνιακό υγρό, αυτό είναι μια ένδειξη ότι το έμβρυο υποφέρει ή δυσφορεί. Το μωρό εξακολουθεί να καταπίνει και να ουρεί αμνιακό υγρό σε μεγάλες ποσότητες, οι οποίες λίγο πριν από τον τοκετό μπορεί να φτάνουν και τα 500 ml ημερησίως. Έτσι, προσλαμβάνει θρεπτικές ουσίες απαραίτητες για την ωρίμανση των πνευμόνων του και συγχρόνως προετοιμάζει το πεπτικό του σύστημα για να λειτουργήσει μετά τον τοκετό. Μέχρι το πέρας της 35ης εβδομάδας θα πάρει κι άλλους πόντους φτάνοντας τους 46 και θα ζυγίζει πια γύρω στα 2,5 κιλά.

9ος μήνας

Μπαίνοντας πλέον στην 36η εβδομάδα, το μωρό σας είναι έτοιμο να γεννηθεί κι εσείς πρέπει να προετοιμάζεστε για τον τοκετό. Έχει πάρει θέση στο κάτω μέρος της μήτρας με το κεφαλάκι προς τα κάτω, ενώ το δέρμα του είναι ροδαλό και μαλακό. Οι τελευταίες αυτές εβδομάδες της ενδομήτριας ζωής του είναι αφιερωμένες στην εναπόθεση υποδόριου λίπους. Έτσι, από τώρα και μέχρι τη γέννηση του, το μωρό θα παίρνει σε βάρος περίπου 225-250 γραμμάρια κάθε εβδομάδα.

Το χνούδι του πέφτει, αλλά το δέρμα του εξακολουθεί να είναι καλυμμένο με εμβρυϊκό σμήγμα.Τα νύχια στα χέρια και τα πόδια του έχουν φτάσει στις κορυφές των δαχτύλων και μπορεί να προεξέχουν. Αυτός είναι ο λόγος που κάποια νεογνά γεννιούνται με γρατσουνιές στο πρόσωπο. Τα μάτια του είναι γαλάζια, αλλά το πιθανότερο είναι ότι το χρώμα τους θα αλλάξει όταν γεννηθεί.

Την 37η εβδομάδα οι πνεύμονες έχουν ολοκληρώσει την εμβρυϊκή ανάπτυξη τους. Το έμβρυο παράγει τώρα μια ορμόνη, την κορτιζόλη που θα το προετοιμάσει να πάρει την πρώτη ανάσα της ζωής του. Η καρδιά του χτυπάει με 110-150 παλμούς το λεπτό και έχει φτάσει τα 3,1 κιλά.

Τα οστά της κρανιακής κοιλότητας έχουν συνδεθεί, αλλά δεν έχουν "κολλήσει" σφιχτά, προκειμένου το κρανίο να διατηρηθεί ελαστικό και να πιεστεί ελαφρώς κατά την έξοδό του από τον γεννητικό σωλήνα. Κάποιες περιοχές στην κορυφή του κεφαλιού, οι λεγόμενες πηγές, θα παραμείνουν μαλακές αρκετούς μήνες μετά τη γέννησή του.

38η εβδομάδα: η αντίστροφη μέτρηση έχει ήδη αρχίσει. Μέρα με τη μέρα, το έμβρυο με μια ακροβατική κίνηση θα γυρίσει ανάποδα, με το κεφάλι πάνω στον τράχηλο της μήτρας, πανέτοιμο για την έξοδό του. Έχει ξεκινήσει την κάθοδο στη λεκάνη σας, μια διαδικασία που ονομάζεται «εμπέδωση». Το μόνο που έχετε να κάνετε εσείς είναι να είστε έτοιμη να το υποδεχθείτε. Να ενυδατώνεστε καλά και ακόμη κι αν έχετε μεγαλύτερη τάση ούρησης, συνεχίστε τους περιπάτους.

Κατά την 39η εβδομάδα η κάθοδος του μωρού στη λεκάνη σας συνεχίζεται, για να φθάσουμε στην 40η εβδομάδα και την πιθανή ημερομηνία τοκετού ! Έχουν περάσει 280 ημέρες από την αρχή της τελευταίας σας περιόδου.Το βάρος του αρχικού ωαρίου που γονιμοποιήθηκε, έχει αυξηθεί κατά έξι δισεκατομμύρια φορές. Το μωρό σας πλέον έχει μήκος περί τα 50 εκατοστά και ζυγίζει περίπου 3,5 κιλά ! Ξεκινούν οι συσπάσεις του τοκετού (ωδίνες)... Σηματοδοτούν την ολοκλήρωση του ενδομήτριου ταξιδιού για το αγγελούδι σας που σύντομα θα βρίσκεται στην αγκαλιά σας ! Ήταν μια υπέροχη και μοναδική εμπειρία. Να σας ζήσει!!!